Η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ χωρών της Νότιας Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Mercosur) ιδρύθηκε το 1991 με τη Συνθήκη της Ασουνσιόν, με στόχο τη διευκόλυνση του εμπορίου, την ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας και τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς. Το όνομα προέρχεται από τα ισπανικά: Mercado Común del Sur (Κοινή Αγορά του Νότου). Τον Ιούνιο του 2019, επετεύχθη κατ’ αρχήν πολιτική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών του Mercosur, μετά από δύο δεκαετίες διαπραγματεύσεων, όμως η τελική της επικύρωση αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις.

Μπορεί η Συμφωνία Mercosur-ΕΕ να προωθεί την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών μεταξύ Νότιας Αμερικής και Ευρώπης, εγείρει όμως σημαντικές ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον, το κλίμα, και συγκεκριμένα για χώρες όπως η Ελλάδα.

Τα κύρια μειονεκτήματα που ενδέχεται να προκύψουν:

• Αποψίλωση των δασών: Οι χώρες του Mercosur, ιδιαίτερα η Βραζιλία, έχουν κατηγορηθεί για μαζική αποψίλωση των τροπικών δασών, όπως το δάσος του Αμαζονίου, για τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η ενίσχυση των εξαγωγών (π.χ. σόγιας και βοδινού κρέατος) μπορεί να επιδεινώσει αυτή την πρακτική, συμβάλλοντας στην απώλεια βιοποικιλότητας.
• Αύξηση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: Η εντατική γεωργία και κτηνοτροφία στις χώρες του Mercosur οδηγεί σε αυξημένες εκπομπές μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα. Η εμπορική συμφωνία ενδέχεται να ενισχύσει αυτές τις δραστηριότητες, δυσχεραίνοντας τις παγκόσμιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ακόμη, η ενίσχυση του εμπορίου συνεπάγεται αύξηση των θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορών, οι οποίες είναι μεγάλοι εκπομποί CO₂.
• Διατάραξη των ευρωπαϊκών στόχων για το κλίμα: Η ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών και την προώθηση της βιωσιμότητας (π.χ. Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία). Η ενίσχυση εμπορικών σχέσεων με χώρες που έχουν λιγότερο αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές μπορεί να υπονομεύσει αυτούς τους στόχους.
• Εξάντληση φυσικών πόρων: Η αυξημένη παραγωγή για εξαγωγές μπορεί να εντείνει τη χρήση φυσικών πόρων (νερού, γης, ενέργειας), με συνέπειες για την τοπική και παγκόσμια περιβαλλοντική σταθερότητα.

Στις 5 και 6 Δεκεμβρίου 2024, αναμένεται σύνοδος κορυφής του Mercosur στην Ουρουγουάη, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστική στιγμή για την ολοκλήρωση της Συμφωνίας. Ωστόσο, ακόμη και αν υπογραφεί, η συμφωνία πρέπει να επικυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών, διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει αρκετούς ακόμη μήνες ή χρόνια.