Την επίδραση της αύξησης των αερίων του θερμοκηπίου στη Μεσόγειο Θάλασσα τον 21ο αιώνα μελέτησε μια ομάδα επιστημόνων χρησιμοποιώντας κλιματικά μοντέλα υψηλής ανάλυσης για 3 πιθανά κλιματικά σενάρια μέχρι το 2100 [1]. Συγκεκριμένα, η ομάδα συγκέντρωσε και ανέλυσε 25 διαφορετικές προσομοιώσεις της θερμοκρασίας και αλατότητας (συνολική ποσότητα αλάτων που υπάρχουν σε 1 kg θαλασσινού νερού) στη Μεσόγειο Θάλασσα για την περίοδο 1980 – 2100, λαμβάνοντας υπ’ όψιν: 1) το δυσμενέστερο σενάριο RCP8.5, στο οποίο οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων συνεχίζονται ανεμπόδιστα 2) το μετριοπαθές σενάριο RCP4.5, κατά το οποίο οι εκπομπές μειώνονται δραματικά από το 2050 και έπειτα, και 3) το αισιόδοξο σενάριο RCP2.6 κατά το οποίο οι εκπομπές θερμοκηπικών αερίων μειώνονται σταδιακά ήδη από το 2020 (σενάριο το οποίο ήδη δεν είναι ρεαλιστικό!).
Τα αποτελέσματα της μελέτης
Η αύξηση της θερμοκρασίας από την επιφάνεια έως τον πυθμένα της θάλασσας, η οποία μέχρι το τέλος του 2100 αναμένεται να κυμανθεί, κατά μέσο όρο από 0.81 έως 3.71 °C στα πρώτα 150 μέτρα βάθος, από 0.82 έως 2.97 °C στη ζώνη των 150-600 μέτρων βάθος, και από 0.15 έως 0.18 °C από τα 600 μέτρα μέχρι τον πυθμένα. Οι εκπομπές των θερμοκηπικών αερίων αποτελούν καθοριστικό παράγοντα θέρμανσης της λεκάνης της Μεσογείου, συγκριτικά με την αβεβαιότητα που σχετίζεται με τα κλιματικά μοντέλα ή με τα κλιματικά σενάρια, με τη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας να παρουσιάζεται, όπως ήταν φυσικό, στο ακραίο κλιματικό σενάριο RCP8.5. Οι ειδικοί εκτιμούν πως η θέρμανση στη Μεσόγειο οφείλεται τόσο στη μεγαλύτερη αποθήκευση θερμότητας (που έρχεται από την ατμόσφαιρα) στη θάλασσα όσο και στην είσοδο θερμότερων νερών του Ατλαντικού από το στενό του Γιβραλτάρ. Μέχρι το τέλος του αιώνα και υπό τα κλιματικά σενάρια RCP4.5 και RCP8.5, σημαντικά υψηλότερες τιμές θερμοκρασίας της θάλασσας αναμένονται στο Βόρειο Αιγαίο, την Θάλασσα της Λεβαντίνης, στην Αδριατική, και στις Βαλεαρίδες Νήσους (Εικόνα 1).
Εικόνα 1: Η διαφορά της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας της περιόδου 2075-2100 σε σχέση με την περίοδο 1980-2005, υπό το απαισιόδοξο RCP8.5 (αριστερά) και το ενδιάμεσο RCP4.5 (δεξιά) κλιματικό σενάριο. Η μέση τιμή της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας σε κάθε περίοδο υπολογίστηκε με βάση και τις 25 κλιματικές προσομοιώσεις.
Παράλληλα, η πλειοψηφία των κλιματικών προσομοιώσεων προέβλεψε μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα αύξηση της επιφανειακής αλατότητας της Μεσογείου μέχρι και 0.88 psu (κατα μέσο όρο), με κάποιες από αυτές να δείχνουν μια μικρή μείωση στη μέση τιμή της (-0.25 psu). Η αύξηση της αλατότητας φαίνεται συνδέεται με την έλλειψη υετού στη περιοχή και κατ’ επέκταση στη μείωση της εισροής γλυκού νερού από τα ποτάμια. Η επίδραση της αλατότητας που χαρακτηρίζει τα εισερχόμενα νερά του Ατλαντικού, ωστόσο, είναι ασαφής. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι περιοχές με τη μεγαλύτερη αύξηση αλατότητας αναμένεται να είναι η Θάλασσα της Αδριατικής και το Αιγαίο Πέλαγος (λόγω και της μείωσης της εισροής γλυκού νερού από την Μαύρη Θάλασσα), με την Ανατολική Μεσόγειο να παρουσιάζει σε γενικές γραμμές μεγαλύτερη αλατότητα από την Δυτική Μεσόγειο (Εικόνα 2).
Εικόνα 2: Η διαφορά της μέσης επιφανειακής αλατότητας στη θάλασσα την περίοδο 2075-2100 σε σχέση με την περίοδο 1980-2005, υπο το απαισιόδοξο RCP8.5 (αριστερά) και το ενδιάμεσο RCP4.5 (δεξιά) κλιματικό σενάριο. Η μέση τιμή της επιφανειακής αλατότητας σε κάθε περίοδο υπολογίστηκε με βάση και τις 25 κλιματικές προσομοιώσεις.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι αλλαγές αυτές στη θερμοκρασία και αλατότητα της λεκάνης αναμένεται να οδηγήσουν σε νερά χαμηλότερης πυκνότητας στο μέλλον, το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά τα χαρακτηριστικά των υδάτινων μαζών της Μεσογείου και συνεπακόλουθα την κυκλοφορία των θαλασσίων ρευμάτων. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό? Ότι τα θαλάσσια οικοσυστήματα της Μεσογείου θα πρέπει να προσαρμοστούν (ή όχι) σε διαφορετικά χαρακτηριστικά νερών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κλάδο της αλιείας στην περιοχή.
Πηγή δεδομένων:
[1]: Soto-Navarro, J., Jordá, G., Amores, Á., Cabos, W., Somot, S., Sevault, F., … & Sein, D. (2020). Evolution of Mediterranean Sea water properties under climate change scenarios in the Med-CORDEX ensemble. Climate Dynamics, 54, 2135-2165.
