Η νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) δείχνει ότι τα ρεκόρ για τα επίπεδα αερίων του θερμοκηπίου, τις επιφανειακές θερμοκρασίες, τη θερμότητα και την οξίνιση των ωκεανών, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την κάλυψη πάγου της Ανταρκτικής και την υποχώρηση των παγετώνων καταρρίφθηκαν.

Οι καύσωνες, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, οι πυρκαγιές και οι τροπικοί κυκλώνες προκάλεσαν δυστυχία και χάος, αλλάζοντας ριζικά την καθημερινή ζωή για εκατομμύρια ανθρώπους και προκαλώντας οικονομικές απώλειες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την έκθεση του WMO για την κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος για το 2023 (State of the Global Climate 2023).

Η έκθεση του WMO επιβεβαίωσε ότι το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί, με την παγκόσμια μέση θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια να είναι 1,45 °C (με περιθώριο αβεβαιότητας ± 0,12 °C) πάνω από τα επίπεδα αναφοράς της προβιομηχανικής εποχής. Ήταν η θερμότερη δεκαετία που έχει καταγραφεί.

Ετήσιες ανωμαλίες παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας (σε σχέση με το διάστημα 1850–1900) από το 1850 έως το 2023. Τα στοιχεία προέρχονται από έξι σύνολα δεδομένων (Πηγή: WMO)

«Ποτέ δεν ήμασταν τόσο κοντά –αν και προσωρινά αυτή τη στιγμή– στο κατώτερο όριο του 1,5°C της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή». δήλωσε η Γενική Γραμματέας του WMO Σελέστ Σάουλο. «Η κοινότητα του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού-WMO κρούει τον κόκκινο συναγερμό στον κόσμο».

«Η κλιματική αλλαγή είναι πολύ μεγαλύτερη από τις θερμοκρασίες. Αυτό που είδαμε το 2023, ειδικά με την άνευ προηγουμένου θέρμανση των ωκεανών, την υποχώρηση των παγετώνων και την απώλεια πάγου στην Ανταρκτική, προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία», είπε.

Σε μια μέση ημέρα το 2023, σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου ωκεανού χαρακτηρίζεται από θαλάσσιο καύσωνα, βλάπτοντας ζωτικά οικοσυστήματα και συστήματα της τροφικής αλυσίδας. Προς το τέλος του 2023, πάνω από το 90% του ωκεανού είχε βιώσει συνθήκες καύσωνα κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του έτους.

Οι παγετώνες υπέστησαν τη μεγαλύτερη απώλεια πάγου που έχει καταγραφεί (από το 1950), λόγω ακραίας τήξης τόσο στη δυτική Βόρεια Αμερική όσο και στην Ευρώπη, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία.

Η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ήταν μακράν η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί, με τη μέγιστη έκταση στο τέλος του χειμώνα να είναι 1 εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα κάτω από το προηγούμενο έτος ρεκόρ – ισοδύναμο με το μέγεθος της Γαλλίας και της Γερμανίας μαζί.

«Η κλιματική κρίση είναι η καθοριστική πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα και είναι στενά συνυφασμένη με την κρίση της ανισότητας – όπως μαρτυρείται από την αυξανόμενη επισιτιστική ανασφάλεια και τον εκτοπισμό πληθυσμών και την απώλεια βιοποικιλότητας», δήλωσε η Celeste Saulo.

Ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια παγκοσμίως έχει υπερδιπλασιαστεί, από 149 εκατομμύρια άτομα πριν από την πανδημία COVID-19 σε 333 εκατομμύρια άτομα το 2023 (σε 78 χώρες που παρακολουθούνται από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα). Οι ακραίες καιρικές συνθήκες και το κλίμα μπορεί να μην είναι η βασική αιτία, αλλά είναι επιβαρυντικοί παράγοντες, σύμφωνα με την έκθεση.

Δεκάδες ειδικοί και εταίροι συμβάλλουν στην έκθεση, συμπεριλαμβανομένων οργανισμών του ΟΗΕ, Εθνικών Μετεωρολογικών και Υδρολογικών Υπηρεσιών (NMHS) και Παγκόσμια Κέντρα Δεδομένων και Ανάλυσης, καθώς και Περιφερειακά Κέντρα για το Κλίμα, το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Έρευνας για το Κλίμα (WCRP), το Global Atmosphere Watch ( GAW), το Global Cryosphere Watch and Copernicus Climate Change Service που διαχειρίζεται το ECMWF.

Μηνύματα-κλειδιά της έκθεσης

• Το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί με 1,45 ± 0,12 °C πάνω από τον μέσο όρο της προβιομηχανικής εποχής.
• Οι συγκεντρώσεις των τριών κύριων αερίων του θερμοκηπίου – διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου –  έφτασαν σε υψηλά επίπεδα.
• Το θερμικό περιεχόμενο των ωκεανών έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο στο αρχείο καταγραφών των τελευταίων 65 ετών.
• Η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας έφτασε σε ιστορικό υψηλό. Ο ρυθμός της ανόδου της στάθμης της θάλασσας τα τελευταία δέκα χρόνια (2014–2023) έχει υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με την πρώτη δεκαετία των δορυφορικών καταγραφών (1993–2002).
• Η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής έφτασε σε απόλυτο χαμηλό ρεκόρ τον Φεβρουάριο. Η ετήσια μέγιστη έκταση ήταν περίπου 1 εκατομμύριο km2 κάτω από το προηγούμενο μέγιστο ρεκόρ χαμηλό.
• Τα προκαταρκτικά δεδομένα από το παγκόσμιο σύνολο αναφοράς παγετώνων για το υδρολογικό έτος 2022-2023 δείχνουν ότι σημειώθηκε η μεγαλύτερη απώλεια πάγου που έχει καταγραφεί στους παγετώνες (1950-2023), λόγω του εξαιρετικά αρνητικού ισοζυγίου μάζας τόσο στη δυτική Βόρεια Αμερική όσο και στην Ευρώπη.
• Οι παγετώνες στην Ελβετία έχασαν περίπου το 10% του όγκου τα τελευταία δύο χρόνια.
• Τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνέχισαν να οδηγούν σε σοβαρές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Η υπερβολική ζέστη επηρέασε πολλά μέρη του κόσμου. Οι πυρκαγιές στη Χαβάη, τον Καναδά και την Ευρώπη οδήγησαν σε απώλειες ζωών, καταστροφές κατοικιών και μεγάλης κλίμακας ατμοσφαιρική ρύπανση. Πλημμύρες που σχετίζονται  με ακραίες βροχοπτώσεις από τον Μεσογειακό Κυκλώνα Ντάνιελ έπληξαν την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Τουρκία και τη Λιβύη.
• H επισιτιστική ασφάλεια, η μετατόπιση πληθυσμών και οι επιπτώσεις σε ευάλωτους πληθυσμούς συνεχίζουν να εμπνέουν αυξανόμενη ανησυχία το 2023, με τις καιρικές συνθήκες και τους κλιματικούς κινδύνους να επιδεινώνουν την κατάσταση σε πολλά μέρη του κόσμου.

Πηγή: Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός – World Meteorological Organization