Συνήθως οι άνθρωποι και οι κρατικοί μηχανισμοί είναι προετοιμασμένοι για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν ήδη βιώσει. Τις περισσότερες φορές μάλιστα ο σχεδιασμός για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων από πλημμύρες, πυρκαγιές και καύσωνες ξεκινά κατόπιν τέτοιων γεγονότων και τα πλάνα καθορίζονται με βάση την μέγιστη καταγεγραμμένη ένταση αυτών. Τι γίνεται όμως σε μια κατάσταση κλιματικής αλλαγής, όπου τα δεδομένα του παρελθόντος δεν είναι απόλυτα ενδεικτικά του μέλλοντος;
Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature ερεύνησε το ιστορικό θερμοκρασιών σε 136 περιοχές της Γης (που συνολικά καλυπτούν το μεγαλύτερο μέρος της χερσαίας επιφάνειας της) και έδειξε ότι 41 από αυτές βίωσαν στατιστικά απίθανες υψηλές θερμοκρασίες τις τελευταίες δεκαετίες. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές όρισαν ως στατιστικά απίθανες τις μέγιστες ημερήσιες θερμοκρασίες με περίοδο επιστροφής μεγαλύτερη από 10.000 χρόνια δεδομένης και της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Με απλά λόγια, πρόκειται για ακραίες θερμοκρασίες όπως αυτές του Ιουνίου 2021 στον Καναδά που ήταν όχι μόνο άνευ προηγουμένου, αλλά και μη αναμενόμενες.
Οι ερευνητές εντόπισαν αυξημένο κίνδυνο στις περιοχές όπου το ιστορικό ρεκόρ ζέστης έχει μικρή περίοδο επιστροφής (δηλαδή είναι γεγονός με αυξημένη πιθανότητα να επαναληφθεί), δεν έχουν ακόμα βιώσει ακραία ρεκόρ ζέστης τις τελευταίες δεκαετίες και ίσως δεν έχουν προετοιμαστεί για αυτά, άρα οι κοινωνίες τους είναι πιο ευάλωτες. Τέτοιες περιοχές είναι η κεντρική Ευρώπη, η ανατολική Ρωσία, η Κίνα (Πεκίνο), η Αυστραλία και η Αργεντινή. Στις περιοχές που το παρόν ρεκόρ θερμοκρασίας δεν είναι το μέγιστο πιθανό ανήκει και η Ελλάδα.
Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα αυξημένος είναι ο κίνδυνος σε αναπτυσσόμενες περιοχές όπως το Αφγανιστάν και χώρες της Κεντρικής Αμερικής όπου: 1) ο πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία, 2) ο σχεδιασμός για την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών είναι υποδεέστερος αυτού των ανεπτυγμένων περιοχών, οπότε η κοινωνίες είναι πιο ευάλωτες, και 3) η μελέτη δείχνει ότι υπάρχει δυνατότητα να πληγούν από πολύ πιο ακραίους καύσωνες από αυτούς που έχουν ήδη βιώσει.
Τέλος, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι ακραία θερμοκρασιακά ρεκόρ συμβαίνουν σε όλες τις περιοχές της Γης ανεξαιρέτως και παροτρύνουν τους αρμόδιους πολιτικούς, ιδιαίτερα των παραπάνω ευάλωτων περιοχών, να μεριμνήσουν σε περίπτωση που οι υποδομές και τα πλάνα διαχείρισης δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση άνευ προηγουμένου και στατιστικά μη αναμενόμενων καυσώνων.
Διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του στατιστικά πιθανού μέγιστου (GEV fit) και του παρόντος ρεκόρ μέγιστης ημερήσιας θερμοκρασίας. Οι περιοχές που είναι χρωματισμένες μπλε έχουν βιώσει τις τελευταίες δεκαετίες θερμοκρασία που ξεπέρασε τις στατιστικά πιθανές τιμές ενώ στις κόκκινες περιοχές το παρόν ρεκόρ δεν είναι το μέγιστο πιθανό (Thompson et al. 2023).
Περισσότερα: Thompson et al. 2023
