Tο Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Joint Research Center) έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα την τελευταία έκδοση της ετήσιας έκθεσής του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2021. Βασικό συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι η περσινή αντιπυρική περίοδος ήταν, από το 2006 που ξεκίνησαν οι καταγραφές, η δεύτερη χειρότερη στην επικράτεια της ΕΕ από άποψη καμένων εκτάσεων, μετά από το 2017 όταν είχαν γίνει στάχτη πάνω από 10.000 km². Περισσότερα από 5.500 km² γης κάηκαν το 2021 στην ΕΕ – περισσότερο από το διπλάσιο του Λουξεμβούργου – με πάνω από 1.000 km² να βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές βιοποικιλότητας Natura 2000. Για Ελλάδα και Κύπρο ήταν από τις πιο αρνητικές χρονιές με συνολικά 1312.54 km² και 63.39 km² καμένων εκτάσεων, αντίστοιχα.

Η έκθεση ωστόσο δεν καλύπτει ακόμη τις φετινές πυρκαγιές, οι οποίες υπήρξαν ακόμη πιο καταστροφικές από αυτές του 2021. Οι ετήσιες εκθέσεις επιτρέπουν να έχουμε ως αναφορά προηγούμενες περιόδους πυρκαγιών κατά την ανάλυση προκαταρκτικών δεδομένων για τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών το τρέχον έτος. Υπό αυτή την προοπτική, το 2022 φαίνεται ακόμη χειρότερο, επιβεβαιώνοντας την ανησυχητική καταστροφική τάση των τελευταίων ετών. Μάλιστα, η συνολική έκταση που έχει ήδη καεί φέτος εκτιμάται γύρω στα 8.600 km² – μια από τις μεγαλύτερες συνολικές  εκτάσεις που έχουν καεί από τις πυρκαγιές στην Ευρώπη μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, σημειώνοντας νέα ρεκόρ καμένων εκτάσεων σε εννέα χώρες της ΕΕ. Συνολικά, η χειρότερη χρονιά πυρκαγιών που έχει καταγραφεί είναι το 2017 με 35.340 km² καμένων εκτάσεων- μια περιοχή μεγαλύτερη από το Βέλγιο. Το 2017 περίπου το 35% της συνολικής έκτασης που έγιναν στάχτη, πάνω από 11.600 km², βρισκόταν σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.

Βασικά πορίσματα της έκθεσης

• Το 2021, οι πυρκαγιές που χαρτογραφήθηκαν σε 22 από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, έκαναν στάχτη 500.566 εκτάρια (ha) συνολικά, περισσότερα από τα περίπου 340.000 εκτάρια του 2020, αλλά πολύ μακριά από το 1 εκατομμύριο εκτάρια του 2017.
• Η έκθεση του 2021 για τις δασικές πυρκαγιές δείχνει ότι η Ιταλία ήταν η χώρα που επλήγη περισσότερο από πλευράς καμένων εκτάσεων, ακολουθούμενη από την Τουρκία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, ειδικά τον Αύγουστο, όπως τονίζεται από τις εθνικές εκθέσεις.
• Οι πυρκαγιές επηρέασαν σοβαρά τις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 της Ευρώπης: η συνολική έκταση που κάηκε το 2021 ήταν 102.598 εκτάρια (περίπου το 20% της συνολικής έκτασης όλων των περιοχών Natura 2000), λιγότερο από τα δύο τελευταία χρόνια και ελαφρώς κάτω από τον μέσο όρο των τελευταίων 10 ετών.
• Το 2021, στην Ιταλία εντοπίζεται σχεδόν το ένα τέταρτο της συνολικής καμένης έκτασης που κάηκε στις τοποθεσίες Natura 2000, ακολουθούμενη στενά από την Ισπανία, η οποία μαζί αντιπροσώπευε το 45% της συνολικής έκτασης.
• Στις νότιες χώρες της ΕΕ με μεγαλύτερες περιόδους καταγραφής, οι καμένες εκτάσεις διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το 2020 και ήταν η δεύτερη χειρότερη χρονιά από το 1986 ως προς τη μέση έκταση των καμένων περιοχών. Ο συνολικός αριθμός των πυρκαγιών ήταν ο χαμηλότερος που καταγράφηκε, πράγμα που σημαίνει ότι υπήρχαν πολύ λιγότερες αλλά μεγαλύτερες πυρκαγιές.
• Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ (UCPM) αναβαθμίστηκε με το rescEU το 2019, ενισχύοντας περαιτέρω την ικανότητά του να βοηθά τις χώρες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πυρκαγιάς το 2021 και επεκτάθηκε περαιτέρω το 2022 για την αντιπυρική περίοδο του 2023. Μόνο φέτος, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ ενεργοποιήθηκε 11 φορές από έξι χώρες που ζήτησαν αεροπλάνα, ελικόπτερα και πυροσβέστες: είναι η δεύτερη χρονιά με περισσότερα αιτήματα προς τον Μηχανισμό την τελευταία δεκαετία.

Ελλάδα

Για την Ελλάδα το 2021 ήταν μια ακραία χρονιά πυρκαγιών είχε ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη χαρτογραφημένη συνολική καμένη περιοχή από την ιστορικά αρνητική χρονιά του 2007. Από 222 πυρκαγιές χαρτογραφήθηκαν συνολικά 131 254 εκτάρια από το ευρωπαϊκό σύστημα EFFIS . Στο σύνολο συμπεριλαμβάνεται η δεύτερη μεγαλύτερη πυρκαγιά σε ολόκληρη την περιοχή που καλύπτεται από το EFFIS, όταν μια πυρκαγιά άνω των 51 000 εκταρίων έκανε στάχτη μεγάλο τμήμα του νησιού της Εύβοιας .

Από τις συνολικές καμένες εκτάσεις, 10 453 εκτάρια σημειώθηκαν σε περιοχές Natura2000, που αντιστοιχούν στο 8% της συνολικής και 0,29% της συνολικής έκτασης των περιοχών Natura2000 της Ελλάδας..

Κύπρος

Το 2021 ήταν μια ακραία χρονιά και για την Κύπρο με 24 πυρκαγιές που έκαναν στάχτη συνολικά 6.339 εκτάρια, τη μεγαλύτερη συνολική καμένη έκταση που έχει καταγραφεί εδώ και 10 χρόνια, αν και οι περισσότερες ζημιές προκλήθηκαν από μία μόνο πυρκαγιά 4.627 εκταρίων στην Επαρχία Λάρνακας τον Ιούλιο.

 Οι περιοχές Natura2000 έμειναν σχετικά ανεπηρέαστες,  αντιπροσωπεύοντας μόνο 196 εκτάρια ή 3% του συνόλου και 0,12% της έκτασης των προστατευόμενων περιοχών της Κύπρου.

Πηγή: Κοινό Κέντρο Ερευνών Ευρωπαϊκής Επιτροπής- Joint Research Center of the European Commission