Tο Κοινό Κέντρο Ερευνών (Joint Research Center) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασε στα τέλη Οκτώβρη την 21η έκδοση της ετήσιας έκθεσής του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, που καλύπτει το 2020.

Μετά τη χειρότερη χρονιά το 2019, το 2020 ήταν άλλη μια χρονιά κατά την οποία οι δασικές πυρκαγιές έκαψαν μεγάλες εκτάσεις γης στην Ευρώπη. Παρά το αυξημένο επίπεδο ετοιμότητας στις χώρες της ΕΕ, περίπου 340.000 εκτάρια (3.400.000 στρέμματα) έγιναν στάχτη στην ΕΕ το 2020, μια έκταση 30% μεγαλύτερη από το Λουξεμβούργο.

Η αντιπυρική περίοδος του 2021 είναι ακόμη χειρότερη. Μέχρι τη δημοσίευση της έκθεσης, σχεδόν 0,5 εκατομμύρια εκτάρια (5 εκατομμύρια στρέμματα) είχαν καεί, εκ των οποίων το 61% είναι δάση που θα χρειαστούν χρόνια για να ανακάμψουν. Περίπου το 25% των ζωνών που κάηκαν στην Ευρώπη ήταν εντός των τοποθεσιών Natura 2000, των περιοχών προστασίας της βιοποικιλότητας των χωρών της ΕΕ. Η ΕΕ έχει ενισχύσει το 2021 την ικανότητά της να βοηθά τις χώρες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πυρκαγιάς, και αυτό έχει ήδη χρησιμοποιηθεί εκτενώς για τις μεγάλες πυρκαγιές που έπληξαν την περιοχή της Μεσογείου αυτό το καλοκαίρι.

Η κλιματική αλλαγή γίνεται όλο και πιο αισθητή κάθε χρόνο. Μια σαφώς παρατηρήσιμη αυξητική τάση δείχνει υψηλότερα επίπεδα κινδύνου πυρκαγιάς, μεγαλύτερες περιόδους πυρκαγιάς και έντονες ταχέως εξαπλούμενες «υπερ πυρκαγιές», στις οποίες τα παραδοσιακά μέσα πυρόσβεσης έχουν μικρή απόδοση.

Φέτος, περίπου 130.000 εκτάρια (1.300.000 στρέμματα) είχαν καεί ήδη μέχρι τα τέλη Ιουνίου, την εποχή η οποία σηματοδοτεί παραδοσιακά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Οι πυρκαγιές δεν επηρεάζουν πλέον μόνο τις νότιες χώρες, αλλά αποτελούν αυξανόμενη απειλή και για την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Η συντριπτική πλειοψηφία των δασικών πυρκαγιών στην ΕΕ, περισσότερες από εννέα στις 10, προκαλούνται από ανθρώπινες ενέργειες. Η ευαισθητοποίηση του κοινού και οι εκπαιδευτικές εκστρατείες σχετικά με τον κίνδυνο πυρκαγιών είναι το κλειδί για την πρόληψη καταστροφών.

Βασικά πορίσματα της έκθεσης

-Η έκθεση του 2020 για τις δασικές πυρκαγιές δείχνει ότι η Ρουμανία ήταν η χώρα που επλήγη περισσότερο, ακολουθούμενη από την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία, όπως επισημαίνεται από τις εθνικές αναφορές.

-Οι πυρκαγιές επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τις προστατευόμενες περιοχές «Natura 2000» της Ευρώπης με τις προστατευόμενες εκτάσεις Natura2000 που κάηκαν το 2020 να ανέρχονται σε 136 331 εκτάρια (1.363.310 στρέμματα) – περίπου το 40% του συνόλου των καμένων εκτάσεων – ελαφρώς λιγότερο από το ποσοστό του 2019 αλλά πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων 9 ετών.

-Όπως και το 2019, δυστυχώς, η Ρουμανία αντιπροσώπευε και πάλι σχεδόν το ήμισυ της συνολικής καμένης έκτασης εντός των τοποθεσιών Natura2000, κυρίως λόγω των πυρκαγιών στο φυσικό καταφύγιο Δέλτα του Δούναβη.

-Το 2020, πυρκαγιές άνω των 30 εκταρίων (300 στρεμμάτων) έπληξαν 20 από τα 27 κράτη μέλη, με 339 489 εκτάρια (3.394.890 στρέμματα) συνολική καμένη έκταση, ποσοστό που είναι ελαφρώς υψηλότερο από το ποσό που καταγράφηκε το 2019·

-Δυστυχώς, περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο των πυρκαγιών του 2020 σε σύγκριση με το 2019: εθνικές αναφορές από την Ισπανία κατέγραψαν έξι θανάτους (οι τέσσερις ήταν πυροσβέστες).

-Η μονάδα ταχείας χαρτογράφησης της Υπηρεσίας Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης Copernicus ενεργοποιήθηκε 17 φορές για λεπτομερή χαρτογράφηση δασικών πυρκαγιών το 2020, ένας αριθμός μικρότερος από τις μέχρι στιγμής ενεργοποιήσεις του 2021.

-Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ αναβαθμίστηκε με στόλο πυροσβεστικών αεροσκαφών μέσω του μηχανισμού rescEU το 2020, ενισχύοντας την ικανότητά παροχής βοήθειας στις χώρες κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου.

Η αντιπυρική περίοδος του 2020 χαρακτηρίστηκε από μεγάλο αριθμό δασικών πυρκαγιών κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Πυρκαγιές εκδηλώθηκαν τον χειμώνα στο δέλτα του Δούναβη και στα Πυρηναία, και την άνοιξη κυρίως στην περιοχή των Βαλκανίων. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, οι χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν οι χώρες της Μεσογείου, και συγκεκριμένα η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες κατέγραψαν τις μεγαλύτερες πυρκαγιές στην ΕΕ για το 2020. Οι μεγαλύτερες πυρκαγιές του έτους εκτός ΕΕ, σημειώθηκαν στην Ουκρανία, κοντά στον θαμμένο πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ.

Αν και η επικινδυνότητα εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών κατά τη διάρκεια της αιχμής της αντιπυρικής περιόδου ήταν αυξημένη, οι μεσογειακές χώρες της ΕΕ κατάφεραν να περιορίσουν τις δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν. Ωστόσο, δεδομένου του υψηλού αριθμού πυρκαγιών κατά το χειμώνα και την άνοιξη, συνολικά οι καμένες εκτάσεις το 2020 στην ΕΕ ήταν πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 2008-2019.

Πηγή: ΕU science hub- Joint Research Center
Περισσότερα:  https://ec.europa.eu/jrc/en/news/jrc-report-forest-fires-climate-change-more-noticeable-every-year 

H έκθεση “Forest Fires in Europe, Middle East and North Africa 2020”
https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC126766