Νέα έκθεση της UNICEF φέρνει στο φως δραματικά στοιχεία για τους εκτοπισμούς ανθρώπων λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ως “Εσωτερικά Εκτοπισμένοι” ορίζονται οι άνθρωποι που αναγκάζονται ή υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τον τόπο διαμονής τους προς άλλη περιοχή της χώρας τους ως αποτέλεσμα ένοπλων συγκρούσεων, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ή φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.
Αναλύοντας δεδομένα του Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) για την περίοδο 2016-2021, η UNICEF αναφέρει ότι μέσα σε αυτά τα 6 χρόνια 143,1 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν σε φυγή προς άλλες περιοχές της χώρας τους ως αποτέλεσμα ή εν αναμονή πλημμυρών, τροπικών κυκλώνων, θυελλών, ξηρασιών και πυρκαγιών. Συγκεκριμένα είχαμε 69,7 εκατομμύρια εκτοπισμούς ανθρώπων από θύελλες και τροπικούς κυκλώνες, 58,4 εκατομμύρια από πλημμύρες, 3,4 εκατομμύρια από πυρκαγιές και 2,6 εκατομμύρια από ξηρασίες.
Στην περίπτωση των τροπικών κυκλώνων, των θυελλών, και των πλημμυρών, οι περισσότεροι εκτοπισμοί έλαβαν χώρα στην Ινδία, την Κίνα, τις Φιλιππίνες, και το Μπανγκλαντές. Οι ξηρασίες προκάλεσαν περισσότερους εκτοπισμούς στη Σομαλία, την Αιθιοπία, και το Αφγανιστάν, ενώ οι περισσότεροι εκτοπισμοί από πυρκαγιές προκλήθηκαν στις ΗΠΑ.
Αν δούμε τους αριθμούς αναλογικά με τον πληθυσμό της κάθε χώρας, αναδεικνύονται κάποιες διαφοροποιήσεις στις παραπάνω κατατάξεις. Στην περίπτωση τροπικών κυκλώνων και θυελλών πλήττονται ιδιαίτερα τα Νησιά της Καραϊβικής, στην περίπτωση πλημμυρών το Νότιο Σουδάν και η Σομαλία, και στην περίπτωση των πυρκαγιών το Ισραήλ, η Ελλάδα, και ο Καναδάς.
Η UNICEF εστιάζει στο γεγονός ότι μέσα σε αυτές τις στατιστικές απογραφές εκτοπισμένων ανθρώπων “κρύβονται” και 43,1 εκατομμύρια παιδιά, τα οποία έρχονται αντιμέτωπα με δυσανάλογα πολλαπλούς κινδύνους, συνεπώς απαιτείται άμεση κινητοποίηση και ειδική μέριμνα.
Χάρτης εσωτερικών εκτοπισμών λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων την περίοδο 2016-2021. Το χρώμα των κουκκίδων υποδεικνύει τον τύπο του φαινομένου, ενώ το μέγεθος των κουκκίδων υποδεικνύει το σύνολο των εκτοπισμών του εκάστοτε συμβάντος. Πηγή: UNICEF
Στην έκθεση αναφέρεται ότι τα πραγματικά νούμερα εσωτερικών εκτοπισμών ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερα. Πολλές φορές αυτοί γίνονται σε ανύποπτο χρόνο (που δε μπορεί να συνδυαστεί με συγκεκριμένο συμβάν) ως αποτέλεσμα βαθμιαίας επιδείνωσης της ποιότητας ζωής από καιρικά φαινόμενα και δεν είναι εύκολο να καταγραφούν από τοπικές αρχές και διεθνείς οργανισμούς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με ξεχωριστή μελέτη του IDMC, το έτος 2022 (που δεν περιλαμβάνεται στην έκθεση της UNICEF) είχαμε ρεκόρ δεκαετίας στους εκτοπισμούς λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων. Κυρίαρχο ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι καταστροφικές πλημμύρες στο Πακιστάν το καλοκαίρι του 2022.
Δυστυχώς, ο ξεριζωμός οικογενειών από τις εστίες τους είναι ένα φαινόμενο που συνήθως λαμβάνει χώρα στον απόηχο των φυσικών καταστροφών, με τα φώτα της δημοσιότητας να είναι στραμμένα στις ανθρώπινες απώλειες και τις οικονομικές ζημιές. Ωστόσο, τα δεδομένα της έκθεσης είναι αμείλικτα και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το γεγονός ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, οπότε και οι εκτοπισμοί ανθρώπων, έχουν αυξηθεί και θα συνεχίσουν να αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής. Μία πρώτη εκτίμηση, βασισμένη σε μοντέλα του IDMC, ανέδειξε συγκεκριμένα τον αυξανόμενο κίνδυνο από υπερχειλίσεις ποταμιών στην Νιγηρία, την ξαφνική άνοδο στη στάθμη της θάλασσας (storm surge) από τροπικούς κυκλώνες στις Φιλιππίνες και τους δυνατούς ανέμους από τροπικούς κυκλώνες στο Μπανγκλαντές.
