Η Στατιστική Ανασκόπηση της Παγκόσμιας Ενέργειας 2025 από το Energy Institute παρουσιάζει έναν κόσμο που καταναλώνει περισσότερη ενέργεια από ποτέ, με εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου να αυξάνονται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. Το 2024, η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας αυξήθηκε κατά 2% φτάνοντας τα 592 EJ, ενώ οι εκπομπές CO₂e ανήλθαν σε νέο ρεκόρ: 40,8 γιγατόνους.

Παρά την πρόοδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η μετάβαση αποδεικνύεται αποδιοργανωμένη και ασύμμετρη. Η εικόνα μεταβάλλεται δραματικά ανά ήπειρο.

Τα ορυκτά καύσιμα επιμένουν

Αν και η ηλιακή και αιολική ενέργεια αυξήθηκαν με εντυπωσιακούς ρυθμούς (κατά περίπου +16%), τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να κυριαρχούν στο ενεργειακό μείγμα, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 87% της συνολικής προσφοράς ενέργειας. Συγκεκριμένα:

• Η ζήτηση για φυσικό αέριο αυξήθηκε κατά 2,5%, με την Ασία και την Ευρώπη να ηγούνται.

• Η κατανάλωση άνθρακα έφτασε τα 165 EJ, με την Ασία να ευθύνεται για το 83% της παγκόσμιας χρήσης.

• Το πετρέλαιο παρέμεινε η κορυφαία πηγή ενέργειας, καλύπτοντας το 34% της συνολικής παγκόσμιας ζήτησης.

Πηγή: Energy Institute

Οι ΑΠΕ αυξάνονται, αλλά δεν εκτοπίζουν τα ορυκτά

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι αδιαμφισβήτητη: η ηλιακή παραγωγή διπλασιάστηκε στην Κίνα μέσα σε μόλις δύο χρόνια, ενώ η χώρα αυτή ήταν υπεύθυνη για το 57% των νέων παγκόσμιων προσθηκών σε αιολική και ηλιακή ισχύ. Ωστόσο, οι ΑΠΕ προσθέτουν ενέργεια στο σύστημα αντί να αντικαθιστούν τα ορυκτά καύσιμα. Το αποτέλεσμα; Μια “ακατάστατη” ενεργειακή μετάβαση, στην οποία οι εκπομπές αυξάνονται αντί να μειώνονται.

Περιφερειακές αντιφάσεις

Η Κίνα διατηρεί διττό ρόλο: είναι τόσο ο μεγαλύτερος ρυπαντής (περίπου το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών), όσο και ο κορυφαίος επενδυτής σε καθαρές τεχνολογίες.
Στην Ευρώπη, η κατανάλωση άνθρακα μειώθηκε κατά 7%, και οι εκπομπές έπεσαν για έκτη συνεχή χρονιά – περίπου 16% κάτω σε σύγκριση με το 2014.
Αντίθετα, χώρες όπως η Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες αγορές παρουσιάζουν ταυτόχρονη αύξηση σε ορυκτά και καθαρή ενέργεια.

Το βασικό μήνυμα του φετινού απολογισμού είναι σαφές: η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι ακόμα μετασχηματιστική. Ζούμε σε μια εποχή “προσθήκης ενέργειας”, όπου και η καθαρή και η ρυπογόνα ενέργεια αυξάνονται παράλληλα. Για να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, πρέπει:

• Να ενισχυθεί η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ,

• Να επιταχυνθεί η εξηλεκτρισμένη ζήτηση (μεταφορές, θέρμανση),

• Να αποσυρθεί σταδιακά η χρήση ορυκτών καυσίμων.

Χωρίς δομικές αλλαγές στην πολιτική, τις υποδομές και τη χρηματοδότηση, ο κόσμος κινδυνεύει να παραμείνει σε μια τροχιά αυξανόμενης ενεργειακής κατανάλωσης και επιδεινούμενης κλιματικής κρίσης.

Σύγκριση ανά ήπειρο: Ποιοι προχωρούν – ποιοι καθυστερούν

Ευρώπη

• Η ενεργειακή ζήτηση αυξήθηκε μόλις κατά +0,7% το 2024.

• Οι εκπομπές CO₂ μειώθηκαν για έκτη συνεχή χρονιά (-16% σε σχέση με το 2014).

• Η κατανάλωση άνθρακα μειώθηκε κατά 7%, με το μερίδιο του άνθρακα να πέφτει κάτω από την πυρηνική ενέργεια για πρώτη φορά.

• Οι ΑΠΕ καλύπτουν το 32% της ηλεκτροπαραγωγής, με ηλιακή ενέργεια να ξεπερνά τον άνθρακα στην ΕΕ.

Ασία – Δυτικός Ειρηνικός

• Ο βασικός μοχλός της παγκόσμιας αύξησης ενέργειας: 68% της αύξησης του 2024 οφείλεται στην περιοχή.

• Κίνα: 57% των νέων ΑΠΕ το 2024, αλλά και υπεύθυνη για το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών.

• Ινδία: Η ζήτηση άνθρακα αυξήθηκε κατά 4%, φτάνοντας όσο όλη η Ευρώπη, Αμερική και Κεντρική Ασία μαζί.

• Παράλληλα, το 58% του ηλεκτρισμού της Κίνας εξακολουθεί να παράγεται από άνθρακα.

Βόρεια Αμερική

• ΗΠΑ: Παραμένουν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, καλύπτοντας το 20% της παγκόσμιας παραγωγής.

• Οι εκπομπές μειώθηκαν κατά 0,7%, αλλά βραδύτερα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες.

• Οι ΑΠΕ αυξάνονται, αλλά η επένδυση εξαρτάται από πολιτικές εξελίξεις (π.χ. κινδυνεύουν επιδοτήσεις IRA).

Μέση Ανατολή

• Η ενεργειακή ζήτηση αυξήθηκε 2%, φτάνοντας τα 41 EJ.

• Η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ παραμένουν ενεργειακοί κολοσσοί με περιορισμένες ΑΠΕ.

• Η περιοχή αντιμετωπίζει πίεση να διαφοροποιήσει την παραγωγή αλλά προτεραιότητα έχει ακόμα η εξαγωγή ορυκτών καυσίμων.

Αφρική

• Η χαμηλότερη απόλυτη αύξηση ζήτησης (μόλις +0,2 EJ).

• Η πρόσβαση στην ενέργεια εξακολουθεί να είναι προβληματική.

• Η Νότια Αφρική και η Αίγυπτος παρουσιάζουν πρόοδο σε ηλιακή και υδροηλεκτρική ενέργεια, αλλά γενικά εξαρτώνται από άνθρακα και φυσικό αέριο.

Νότια και Κεντρική Αμερική

• Η Βραζιλία πρωτοστατεί με υδροηλεκτρική και βιοκαύσιμα.

• Η περιοχή αναπτύσσει βιοκαύσιμα (ιδιαίτερα η Ινδονησία, Βραζιλία και ΗΠΑ είναι οι κορυφαίοι καταναλωτές).

• Αν και οι εκπομπές αυξήθηκαν ήπια, υπάρχει πρόοδος στην διαφοροποίηση.

Πηγή: Energy Institute