Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει αυξανόμενους ρυθμούς θέρμανσης των ωκεανών παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες, και τις τοποθεσίες με τη μεγαλύτερη απορρόφηση θερμότητας.

Η υπερθέρμανση των ωκεανών έχει επιταχυνθεί δραματικά από τη δεκαετία του 1990, σχεδόν διπλασιάστηκε κατά την περίοδο 2010-2020 σε σχέση με το 1990-2000, σύμφωνα με νέα έρευνα του Κέντρου Θαλάσσιας Επιστήμης και Καινοτομίας UNSW Sydney.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2023 στο Nature Communications, δείχνει ότι ορισμένες περιοχές του ωκεανού απορροφούν περισσότερη θερμότητα, κάτι που έχει επιπτώσεις στην κατανόησή μας για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις κλιματικές επιπτώσεις.

Οι αυξανόμενες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από την ανθρώπινη δραστηριότητα παγιδεύουν τη θερμότητα στο κλιματικό σύστημα γης-ωκεανού-ατμόσφαιρας. Οι ωκεανοί κάνουν μακράν την περισσότερη δουλειά, απορροφώντας περισσότερο από το 90 % της περίσσειας θερμότητας που παράγεται από τον άνθρωπο που συσσωρεύεται σε αυτό το κλιματικό σύστημα, μετριάζοντας την άνοδο της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας.

Ενώ η υπερθέρμανση των ωκεανών βοηθά στην επιβράδυνση του ρυθμού της κλιματικής αλλαγής, αυτό δεν πραγματοποιείται χωρίς κόστος, λέει ο καθηγητής Matthew England, συν-συγγραφέας της μελέτης από το UNSW.

«Ο παγκόσμιος ωκεανός, το 2023, είναι τώρα ο πιο “καυτός” που έχει καταγραφεί ποτέ και η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται επειδή η θερμότητα προκαλεί διαστολή του νερού και λιώσιμο των πάγων», λέει ο καθηγητής England. «Τα οικοσυστήματα αντιμετωπίζουν επίσης άνευ προηγουμένου θερμικό στρες και η συχνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων αλλάζουν γρήγορα και το κόστος στη βιοποικιλότητα είναι τεράστιο».

«Αυτή τη στιγμή, ο ωκεανός θερμαίνεται με δραματικά επιταχυνόμενο ρυθμό, σχεδόν διπλασιάζεται κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 σε σχέση με τη δεκαετία του 1990», λέει ο Δρ Ζι Λι, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης από το UNSW. «Αυτό που καταφέραμε σε αυτή τη μελέτη ήταν να καταλάβουμε πού ακριβώς συμβαίνει αυτή η πρόσληψη θερμότητας από τους ωκεανούς».

Για τη μελέτη, οι ερευνητές αξιολόγησαν όλες τις διαθέσιμες παρατηρήσεις της δραστηριότητας της υπερθέρμανσης των ωκεανών που καλύπτουν τα σύγχρονα δεδομένα Argo float – ένα διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα ωκεανών που συλλέγει πληροφορίες χρησιμοποιώντας ρομποτικά όργανα – με εκείνες που ελήφθησαν τη δεκαετία του 1950 όταν μόνο αραιές μετρήσεις γίνονταν από συσκευές πλοίων. Στη συνέχεια ανέλυσαν την πρόσληψη θερμότητας μεταξύ των υδάτινων μαζών και ποσοτικοποίησαν τον ρόλο κάθε υδατικής μάζας στην αλλαγή της περιεκτικότητας σε θερμότητα των ωκεανών.

Βρήκαν ότι το φαινόμενο της υπερθέρμανσης των ωκεανών ήταν διάχυτο σε όλο τον κόσμο από τις τροπικές έως τις πολικές περιοχές. Εξαπλώνεται από την επιφάνεια προς στις περιοχές βαθέων υδάτων, γνωστές ως “στρώματα της αβύσσου”. Ωστόσο, η κατανομή της θέρμανσης των ωκεανών ανά περιοχή δεν ήταν ομοιόμορφη.

Ο Νότιος Ωκεανός είδε τη μεγαλύτερη αύξηση στην αποθήκευση θερμότητας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, διατηρώντας σχεδόν την ίδια περίσσεια ανθρωπογενούς θερμότητας με τον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό μαζί.

«Το λιώσιμο των πάγων, οι ακραίες καιρικές συνθήκες και τα θαλάσσια οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιογενών υφάλων, είναι όλα ιδιαίτερα ευαίσθητα στις αλλαγές θερμοκρασίας των ωκεανών», λέει ο Δρ. Sjoerd Groeskamp, συν-συγγραφέας της μελέτης από το Βασιλικό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Έρευνας της Ολλανδίας. «Είναι κρίσιμο να καταλάβουμε ακριβώς πώς και πού θερμαίνεται ο ωκεανός – τόσο τώρα όσο και στο μέλλον».

Το πώς ακριβώς θα γίνει η πρόσληψη θερμότητας τις επόμενες δεκαετίες και μετά παραμένει εξαιρετικά αβέβαιο. Για παράδειγμα, εάν οι ωκεανοί αναπτύξουν μειωμένη ικανότητα απορρόφησης θερμότητας, θα έχει βαθιές επιπτώσεις στον ρυθμό της μελλοντικής κλιματικής αλλαγής.

Οι επιστήμονες λένε ότι τα ευρήματά τους υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για αύξηση της παρακολούθησης των παγκόσμιων ωκεανών, ειδικά σε απομακρυσμένες τοποθεσίες όπως οι πολικοί ωκεανοί, καθώς και βασικές περιοχές των υποτροπικών και των παράκτιων θαλασσών για την καλύτερη κατανόηση και πρόβλεψη της αύξησης της στάθμης της θάλασσας και των επιπτώσεων στα θαλάσσια οικοσυστήματα.

«Χωρίς τα Argo floats, για παράδειγμα, αυτή η μελέτη δεν θα ήταν δυνατή», λέει ο καθηγητής England.

Η ομάδα ζητά επίσης περισσότερη διεθνή δράση από τα κράτη με μεγάλες εκπομπές για να επιτύχουν τους καθαρούς στόχους μηδενικών εκπομπών άνθρακα το συντομότερο δυνατό και να περιορίσουν τη ζημιά από την ανεξέλεγκτη υπερθέρμανση των ωκεανών.

«Χωρίς καμία ενέργεια, αυτές οι καθαρές μηδενικές δεσμεύσεις είναι απλώς χωρίς νόημα», λέει ο Δρ Groeskamp.