Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καταιγίδες, καύσωνες και πλημμύρες προκάλεσαν οικονομικές απώλειες περίπου μισού τρισεκατομμυρίου ευρώ τα τελευταία 40 χρόνια και οδήγησαν σε 85.000 έως 145.000 ανθρώπινους θανάτους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Λιγότερο από το ένα τρίτο αυτών των απωλειών ήταν ασφαλισμένο, σύμφωνα με ανάλυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για τις οικονομικές απώλειες και τους θανάτους από καιρικά φαινόμενα και γεγονότων που σχετίζονται με το κλίμα.
Περίπου το 3% όλων αυτών των γεγονότων ευθύνονται για το 60% των απωλειών σύμφωνα με την έκθεση «Οικονομικές απώλειες και θάνατοι από γεγονότα που σχετίζονται με τις καιρικές και κλιματικές συνθήκες στην Ευρώπη» του ΕΟΠ η οποία αξιολογεί δεδομένα για τις οικονομικές απώλειες από ακραία φαινόμενα που σχετίζονται με τον καιρό και το κλίμα.
Ο στόχος της έκθεσης είναι να παράσχει περισσότερες πληροφορίες βασισμένες σε δεδομένα σχετικά με τις συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων και των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, όπως οι καύσωνες, οι έντονες βροχοπτώσεις και οι ξηρασίες και ο αυξημένος κίνδυνος που συνιστούν για τα περιουσιακά στοιχεία, τις υποδομές και την ανθρώπινη υγεία. Τα γεγονότα αυτά, τα οποία αναμένεται να αυξηθούν λόγω της κλιματικής αλλαγής, προκαλούν ήδη σημαντικές οικονομικές απώλειες. Η παρακολούθηση των επιπτώσεων τέτοιων γεγονότων είναι σημαντική για την ενημέρωση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, ώστε να μπορούν να βελτιώσουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τα μέτρα μείωσης του κινδύνου καταστροφών για την ελαχιστοποίηση των ζημιών και των απωλειών ανθρώπινων ζωών.
Ενώ είναι γενικά αποδεκτό ότι οι παγκόσμιες οικονομικές απώλειες αυξήθηκαν τον τελευταίο μισό αιώνα, (σύμφωνα με μελέτες του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού), τα διαθέσιμα στοιχεία δεν δείχνουν μια σαφή τάση απωλειών για την Ευρώπη τις τελευταίες 4 δεκαετίες.
Παρά τις υπάρχουσες συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων διεθνών οργανισμών, δεν υπάρχει επί του παρόντος κανένας μηχανισμός στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ για τη συλλογή, αξιολόγηση ή αναφορά οικονομικών απωλειών από ακραία φαινόμενα που σχετίζονται με τον καιρό και το κλίμα με ομοιογενή τρόπο και με επαρκείς λεπτομέρειες για την υποστήριξη πολιτικών προσαρμογής. Η συλλογή συγκρίσιμων δεδομένων από ευρωπαϊκές χώρες είναι απαραίτητη για να παρουσιαστεί μια συνεκτική και έγκυρη επισκόπηση των απωλειών και των θανάτων από ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες.
Η αξιολόγηση βασίζεται σε βάσεις δεδομένων ιδιωτικών πηγών (NatCatSERVICE από την Munich Re GmbH and CATDAT από την Risklayer GmbH) και καλύπτει την περίοδο 1980-2020 και 32 χώρες μέλη του ΕΟΠ (συμπεριλαμβανομένων και των 27 κρατών μελών της ΕΕ, συν τη Νορβηγία, την Ελβετία, την Τουρκία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν).
Σημαντικά ευρήματα
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει οικονομικές απώλειες και θανάτους από ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες κάθε χρόνο και σε όλες τις περιοχές της Ευρώπης. Ο οικονομικός αντίκτυπος αυτών των γεγονότων ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών, σύμφωνα με την αξιολόγηση του ΕΟΠ.
Για τις χώρες μέλη του ΕΟΠ, οι συνολικές οικονομικές απώλειες από φαινόμενα που σχετίζονται με τον καιρό και το κλίμα ανήλθαν μεταξύ 450 και 520 δισεκατομμυρίων ευρώ (σε ευρώ του 2020), για την περίοδο 1980-2020 (7,7 -10,4 δις ευρώ για Ελλάδα και 380-390 εκατομμύρια ευρώ για Κύπρο), με βάση τα στοιχεία από δύο ξεχωριστές βάσεις δεδομένων (NatCatSERVICE and CATDAT).
- Σε απόλυτες τιμές, οι υψηλότερες οικονομικές απώλειες την περίοδο 1980-2020 καταγράφηκαν στη Γερμανία, κατόπιν τη Γαλλία και μετά την Ιταλία.
- Οι υψηλότερες κατά κεφαλήν απώλειες καταγράφηκαν στην Ελβετία, τη Σλοβενία και τη Γαλλία και οι μεγαλύτερες απώλειες ανά περιοχή στην Ελβετία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
- Περίπου το 23 % των συνολικών ζημιών ήταν ασφαλισμένο, αν και αυτό διέφερε επίσης σημαντικά μεταξύ των χωρών, από 1 % στη Ρουμανία και τη Λιθουανία έως 56 % στη Δανία και 55 % στην Ολλανδία .
Η αξιολόγηση διαπίστωσε επίσης ότι το συντριπτικό ποσό των θανάτων —περισσότερο από 85% στην περίοδο των 40 ετών— οφειλόταν σε καύσωνες. Ο καύσωνας του 2003 προκάλεσε τους περισσότερους θανάτους, αντιπροσωπεύοντας μεταξύ του 50 και 75% όλων των θανάτων από καιρικά και κλιματικά φαινόμενα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, σύμφωνα με τα στοιχεία. Παρόμοιοι καύσωνες μετά το 2003 προκάλεσαν σημαντικά μικρότερο αριθμό θανάτων, καθώς λήφθηκαν μέτρα προσαρμογής σε διαφορετικές χώρες και από διαφορετικούς παράγοντες.
Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος- ΕΟΠ (European Environment Agency)
