Επιμέλεια – Σύνταξη άρθρου: Δρ. Νίκος Μαζαράκης
Η ναυτιλία είναι ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος κλάδος σε ό,τι αφορά την κλιματική κρίση, την οποία αδιαμφισβήτητα πλέον παραδέχεται η μεγάλη πλειονότητα των επιστημόνων που ασχολούνται με το κλίμα και την ατμόσφαιρα. Οι συνέπειες, άμεσες ή έμμεσες, δημιουργούν σε πολλές περιπτώσεις και σε διάφορα μέρη του κόσμου τεράστια διαταραχή στην ομαλή λειτουργία των θαλάσσιων μεταφορών, συγκριτικά με τρεις δεκαετίες πριν. Πώς όμως η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη ναυτιλιακή βιομηχανία και τις θαλάσσιες μεταφορές;
Μία ίσως από τις σημαντικότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι ακραίοι και ολοένα και συχνότεροι καύσωνες, η εκδήλωση βροχοπτώσεων με τεράστιες ραγδαιότητες ή η ολοένα και συχνότερη εμφάνιση τροπικών κυκλώνων στις ωκεάνιες περιοχές. Το 2020 για παράδειγμα στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό ο αριθμός των τροπικών συστημάτων που δημιουργήθηκαν έσπασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, φτάνοντας συνολικά τα 30, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ των 25, του 2005. Ήταν μάλιστα τόσο μεγάλος ο αριθμός τους, που το Αμερικανικό Κέντρο Τροπικών Κυκλώνων αποφάσισε την οριστική κατάργηση του Ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιείται στην ονοματοδοσία των τροπικών χαμηλών, καθώς ονόματα όπως «Θήτα», «Γιώτα» κτλ. που χρησιμοποιήθηκαν τότε, δημιούργησαν τεράστια σύγχυση στους Αμερικανούς πολίτες που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τα Ελληνικά γράμματα. Εμφανής επίσης είναι και η αύξηση του αριθμού των Major Hurricanes, όπου οι άνεμοι στο εσωτερικό τους ξεπερνούν τους 96 κόμβους. Έτσι την περίοδο 1851 – 1996 μόνο σε 13 χρονιές από τις συνολικά 144, ο αριθμός των Major Hurricanes ξεπέρασε τους 3 ανά έτος. Από το 1997 όμως που η κλιματική αλλαγή άρχισε να απασχολεί πιο έντονα τον κόσμο μας έως και σήμερα, σε μία περίοδο 27 ετών, είχε συνολικά 11 χρονιές με πάνω από τρεις Major Hurricanes.
Οι ακραίες ξηρασίες επίσης δημιουργούν άμεσα και έμμεσα προβλήματα. Άμεσο πρόβλημα για παράδειγμα είναι η δραματική πτώση της στάθμης των πλεύσιμων από εμπορικά πλοία ποταμών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Ρήνο το καλοκαίρι του 2022. Ακόμα πιο σημαντικό πρόβλημα όμως αποτελεί η ακραία ξηρασία που πλήττει τον Παναμά εδώ και πολλούς μήνες, η οποία έχει φέρει σημαντικές αρρυθμίες στην ομαλή λειτουργία του καναλιού, με δραματική πτώση των διελεύσεων. Με βάση πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times, ο αριθμός των ημερήσιων διελεύσεων θα μειωθεί στις 25 από τις 31 που είναι την τρέχουσα περίοδο του Νοεμβρίου, και στις 18 τον Φεβρουάριο του 2024. Πτώση δηλαδή στο μισό, αφού οι φυσιολογικές διελεύσεις για το κανάλι ήταν οι 36 ημερησίως. Επιπλέον, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg από το φετινό Νοέμβριο του 2023, τα τέλη διέλευσης δημοπρατούνται, με εταιρείες να προσφέρουν παραπάνω τέλη για να εξασφαλίσουν μία καλή σειρά στη διέλευση του καναλιού. Για παράδειγμα η Eneos Group προσέφερε 4 εκ. δολάρια επιπλέον των τελών διέλευσης για ένα μόνο πλοίο.
Από την άλλη μεριά οι ακραίες βροχοπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα ή κατάρρευση του ορυχείου της Vale στη Βραζιλία τον Δεκέμβριο του 2019 με τραγικό απολογισμό 250 νεκρούς αλλά και την αγορά σιδηρομεταλλεύματος σε μεγάλη αναταραχή με σημαντικές συνέπειες στις θαλάσσιες μεταφορές, λόγω μείωσης των διαθέσιμων ποσοτήτων σιδηρομεταλλεύματος για τις αγορές της Κίνας. Άλλο παράδειγμα, ο Ρήνος που μετά την πτώση της στάθμης που αναφέραμε πριν, φέτος το φθινόπωρο λόγω των ακραίων βροχοπτώσεων που πλήττουν τη Γερμανία, έχει ανέβει υπερβολικά η στάθμη του. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι πολλά εμπορικά πλοία να μην μπορούν να διέλθουν κάτω από γέφυρες και η Ελβετία πλέον να είναι αποκομμένη από τις θαλάσσιες μεταφορές μέσω του ποταμού.
Ο Δρ. Νίκος Μαζαράκης είναι καθηγητής Ναυτικής Μετεωρολογίας, απόφοιτος του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διδάκτορας Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Διδάσκει Ναυτική Μετεωρολογία από το 2003, ενώ για πολλά χρόνια διετέλεσε συνεργάτης ερευνητής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Από το 2017 είναι ο Managing Director του Ελληνικού Γραφείου της StormGeo, part of Alfa Laval και ειδικεύεται στην επιχειρησιακή διαχείριση εμπορικών πλοίων.
