Μια σαφής ταξική διάσταση της κλιματικής αλλαγής αφορά τις συνέπειες της που είναι δυσανάλογα δυσμενείς για τις φτωχότερες και πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι άνεργοι και οι πληθυσμοί σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ενώ οι πλουσιότερες κοινότητες διαθέτουν πόρους για προσαρμογή σε νέες συνθήκες, οι πιο ευάλωτοι έρχονται αντιμέτωποι με ανέχεια, επισιτιστική ανασφάλεια και αναγκαστικό εκτοπισμό.

Κατά συνέπεια, η κλιματική αλλαγή πλήττει δυσανάλογα τις κοινωνικές τάξεις και διευρύνει τις υπάρχουσες ανισότητες, καθιστώντας τους ήδη περιθωριοποιημένους πληθυσμούς ακόμη πιο ευάλωτους. Αυτή η «ταξικότητα», ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά εντοπίζεται εξίσου έντονα και στα αίτια αυτής. Δύο νέες εκθέσεις ρίχνουν περισσότερο φως σε αυτήν την πτυχή.

Η έκθεση με τίτλο «Climate Inequality Report 2025» του World Inequality Lab συμπεραίνει ότι οι πλούσιοι τροφοδοτούν την κλιματική κρίση δυσανάλογα, όχι μόνο μέσω του τρόπου ζωής τους, αλλά κυρίως μέσω του κεφαλαίου που ελέγχουν και των επενδύσεών τους σε ρυπογόνες βιομηχανίες.

Μία πρώτη προσέγγιση για τον επιμερισμό ευθυνών για τις ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι βάσει της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών. Mε βάση το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγής αυτών προκύπτει ότι το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 15% των εκπομπών. Σε ατομικό επίπεδο, κάποιος που ανήκει στην οικονομική ελίτ του 1% εκπέμπει (έμμεσα) με τον τρόπο ζωής του 75 φορές περισσότερο άνθρακα από κάποιον που βρίσκεται στο κατώτερο 50%. Αυτά τα στοιχεία από μόνα τους υποδεικνύουν μια έντονη ταξικότητα, αλλά δεν αποτυπώνουν όλη την εικόνα.

Πέραν της κατανάλωσης, ο επιμερισμός ευθυνών για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να γίνει και με βάση την ιδιοκτησία ή συμμετοχή σε εταιρείες που παράγουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Από αυτή τη σκοπιά, η έκθεση του World Inequality Lab αναφέρει ότι το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 36% του παγκόσμιου πλούτου και ευθύνεται για το 41% των εκπομπών παγκοσμίως. Αυτή η δυσαναλογία υποδηλώνει ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη έχουν μια τάση να επενδύουν το κεφάλαιο τους σε πιο ρυπογόνες βιομηχανίες σε σχέση με τις επενδύσεις της μεσαίας τάξης. Επίσης βλέπουμε ότι έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στο περιβάλλον μέσω των επενδυτικών τους επιλογών, παρά μέσω του τρόπου ζωής τους. Ενδεικτικό ωστόσο των προθέσεων του 1% για αλλαγή είναι το γεγονός ότι πρωτοστατεί στην χρηματοδότηση νέων έργων εξόρυξης πετρελαίου, φυσικού αερίου και λιγνίτη, παρά τις διεθνείς συμφωνίες, διευρύνοντας έτσι τον φαύλο κύκλο της κλιματικής αλλαγής και τις ανισότητες που αυτή επιφέρει.

Την ίδια ταξικότητα στα αίτια της κλιματικής αλλαγής επιβεβαιώνει και η νέα έκθεση με τίτλο «Climate Plunder: How a powerful few Europeans are locking the world into a climate disaster» της Oxfam που εστιάζει στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η έκθεση τονίζει ότι βάσει κατανάλωσης το πλουσιότερο 10% των Ευρωπαίων ευθύνεται για όσες εκπομπές ευθύνεται συνολικά το φτωχότερο 50%. Επιπρόσθετα, ενώ το φτωχότερο 50% μείωσε τις εκπομπές του κατά 27% στο διάστημα 1990-2022, το πλουσιότερο 0,1% τις αύξησε κατά 14%.

Τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν τις τρεις ταξικές διαστάσεις της κλιματικής αλλαγής: Το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού:

• συνεισφέρει λιγότερο στο αίτιο της κλιματικής αλλαγής,
• πλήττεται περισσότερο από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και
• έχει πολύ μικρότερη δύναμη να προωθήσει δράσεις μετριασμού της κλιματικής αλλαγής ή προσαρμογής σε αυτή

σε σχέση με τα ανώτερα οικονομικά στρώματα.

Αυτό που τονίζεται και στις δύο εκθέσεις είναι η ανάγκη για πιο γενναίες πολιτικές αποφάσεις και φορολογικές μεταρρυθμίσεις με διπλή στόχευση την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων που οι εκπομπές αυτές επιφέρουν.

Πηγές:
– Chancel, L., Mohren, C., Bothe, P., Muti, S., Villaverde, P. “Climate Inequality Report 2025. Climate Change: A Capital Challenge. Why Climate Policy Must Tackle Ownership.” World Inequality Lab Key Report, 2025 
– Bos, J., Tenwick, J., Lewis, A. N. “Climate Plunder: How a Powerful Few Europeans are Locking the World into a Climate Disaster” Oxfam Media Briefing – 29 October 2025