Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ότι πολλά ποτάμια στην οροσειρά Brooks της Βόρειας Αλάσκας γίνονται πορτοκαλί. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, ο χρωματισμός τους είναι τόσο έντονος που γίνεται αντιληπτός και από το διάστημα.

Δορυφορική απεικόνιση της Κοιλάδας Kobuk στη Βόρεια Αλάσκα στις 9/7/2020 (Copernicus Sentinel2)

Δορυφορική απεικόνιση του ποταμού Tukpahlearik στη Βόρεια Αλάσκα στις 5/8/2023 (Copernicus Sentinel2)

Σε μια πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό Nature Communications: Earth & Environment, ομάδα χημικών, γεωλόγων και περιβαλλοντολόγων από τις ΗΠΑ επιχειρούν μια πρώτη τεκμηριωμένη εξήγηση του φαινομένου. Η υπόθεση των ερευνητών είναι ότι οφείλεται στην υπερθέρμανση των τελευταίων δεκαετιών, η οποία μάλιστα είναι αρκετά πιο έντονη στην Αρκτική ζώνη σε σχέση με τον υπόλοιπο πλανήτη.

Συγκεκριμένα, το λιώσιμο του πέρμαφροστ (μόνιμος πάγος στο υπέδαφος) της περιοχής προκαλεί την έκθεση θειούχων ορυκτών (κυρίως πυρίτιο) σε νερό και οξυγόνο και άρα την χημική διάβρωσή τους. Η διάβρωση του πυριτίου απελευθερώνει σίδηρο και θειικό οξύ στα υπόγεια ύδατα, η εισροή των οποίων σε ρυάκια και ποτάμια οδηγεί στην οξείδωση του σιδήρου (σκουριά) και άρα τον πορτοκαλί χρωματισμό του νερού. Ένας δεύτερος μηχανισμός που πρότειναν οι ερευνητές περιλαμβάνει και την συμμετοχή μικροοργανισμών στην οξείδωση του σιδήρου.

Εκτός της αλλαγής χρώματος, τα παραπάνω έχουν δραματικές επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού και οδηγούν σε μείωση της βιοποικιλότητας στην περιοχή. Ο πληθυσμός ψαριών και βενθικών μακροασπόνδυλων μειώνεται ραγδαία ενώ η βλάστηση που έρχεται σε επαφή με το πορτοκαλί νερό, πεθαίνει σχεδόν άμεσα. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το φαινόμενο μπορεί να κάνει την εμφάνισή του και σε άλλες περιοχές του πλανήτη όπου παρατηρείται λιώσιμο του πέρμαφροστ.

Αεροφωτογραφία του ποταμού Kutuk στο Arctic National Park της Αλάσκας, όπου διακρίνεται μέρος του ποταμού να έχει χρωματιστεί (Ken Hill / National Park Service).

Περισσότερα: Alaska’s Rusting Waters: Pristine Rivers and Streams Turning Orange , Metal mobilization from thawing permafrost to aquatic ecosystems is driving rusting of Arctic streams