Οι μικρές περιοχές βλάστησης (ελεύθερη μετάφραση του όρου Small Woody Features – SWF) είναι σημαντικοί φορείς βιοποικιλότητας.Λειτουργούν ως διάδρομοι που διευκολύνουν τη μετακίνηση εντόμων, πτηνών και θηλαστικών μεταξύ των ενδιαιτημάτων τους. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η γενετική ποικιλότητα αυτών των πληθυσμών. Η παροχή πληροφοριών σχετικά με τον κατακερματισμό και τη συνδεσιμότητα των φυσικών ενδιαιτημάτων είναι πολύ σημαντική για τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως κατάλληλη για την φιλοξενία πανίδας.

Οι SWF παρέχουν επίσης οικολογικές και κοινωνικο-πολιτιστικές υπηρεσίες. Μπορούν, για παράδειγμα, να μειώσουν την απορροή από τα χωράφια ή να φιλτράρουν τα φυτοφάρμακα και άλλους ρύπους πριν φτάσουν στα επιφανειακά ύδατα. Οι ρίζες και οι βλαστοί τους μπορούν να μειώσουν τις ζημιές που προκαλούνται από επικίνδυνα φυσικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες και κατολισθήσεις, βελτιώνοντας την υγεία του εδάφους και σταθεροποιώντας τις πλαγιές. Οι SWF συμβάλλουν και στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με τη δέσμευση άνθρακα. Τέλος αποτελούν δείγματα της τοπικής αγροτικής ιστορίας και συμβάλλουν στη μορφοποίηση πολλών παραδοσιακών τοπίων σε όλη την Ευρώπη.

Παρά την προφανή οικολογική και πολιτιστική τους αξία, οι SWF συχνά δεν περιλαμβάνονται στους μεγάλης κλίμακας χάρτες κάλυψης/χρήσης γης λόγω ακριβώς του μικρού τους μεγέθους. Ως αποτέλεσμα, οι πληροφορίες για την παρουσία τους στην Ευρώπη βασίζονται κυρίως σε τοπικές μελέτες οι οποίες δεν χρησιμοποιούν γενικώς αναγνωρισμένους ορισμούς.

Πώς βοηθά το πρόγραμμα Copernicus;

Η δορυφορική τηλεπισκόπιση είναι ένα εργαλείο ιδανικό για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των χαρακτηριστικών των SWF. Δεδομένου του σχετικά μικρού τους μεγέθους, απαιτούνται εικόνες πολύ υψηλής ανάλυσης (Very High Resolution – VHR) για τη χαρτογράφηση των περιοχών τους. Το πρόγραμμα Copernicus παρέχει πλήρη κάλυψη με δορυφορικές εικόνες VHR της Ευρώπης κάθε 3 χρόνια χάρη στους δορυφόρους του προγράμματος αλλά και σε αυτούς των συνεργαζόμενων χωρών και προγραμμάτων. Η σχετική βάση δεδομένων του 2018, χτίστηκε πάνω σε περίπου 75.000 εικόνες VHR  με χωρική ανάλυση που κυμαίνεται μεταξύ δύο και τεσσάρων μέτρων. Συνδυάζοντας αυτό το σύνολο δεδομένων, η υπηρεσία παρακολούθησης της Γης του προγράμματος (Copernicus Land Monitoring Service – CLMS) δημιούργησε το προϊόν High-Resolution Layer Small Woody Features (HRL SWF) 2018, το οποίο χαρτογραφεί τις μικρές περιοχές βλάστησης σε μια έκταση ~ 6.000.000 km² που εκτίνεται από την Ισλανδία έως την Τουρκία.

Οι μικρές περιοχές βλάστης (SWF) στην  Ευρώπη σε οριζόντια χωρική ανάλυση 100 μέτρων

Μια εφαρμογή: Εκτίμηση της αποθήκευσης άνθρακα σε αγροδασοκομικά συστήματα

Τα τελευταία χρόνια, η δυνατότητα των συστημάτων αγροδασοκομίας και των μικρών περιοχών βλάστησης να δεσμεύουν άνθρακα αναδυκνείται σε αξιόλογη στρατηγική για την καταπολέμηση της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Η Γερμανία ήταν μία από τις πρώτες χώρες που ανέπτυξε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο δράσης για μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και θεωρείται πρωτοπόρος σε αυτή τη μετάβαση. Δυστυχώς οι πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες αποθήκευσης άνθρακα από ένα αναδυόμενο σύστημα χρήσης γης, όπως η αγροδασοκομία, είναι περιορισμένες. Το 2021, μια διεπιστημονική ομάδα υλοποίησε ένα ερευνητικό έργο σχετικά με το ρόλο που παίζουν οι μικρές περιοχές βλάστησης και τα συστήματα αγροδασοκομίας στο εθνικό ισοζύγιο άνθρακα στη Γερμανία. Χρησιμοποιώντας το σύνολο δεδομένων της βάσης SWF 2015 σε συνδυασμό με τη CLC 2012, έδειξαν ότι η εντατικοποίηση των συστημάτων παραγωγής τροφίμων είχε ως αποτέλεσμα την αποψίλωση του τοπίου, με τα δέντρα και τους φυτοφράκτες να εξαφανίζονται από τη γεωργική γη, ειδικά στις βιομηχανικές χώρες. Συνολικά, αυτή η μελέτη έδειξε ότι η εφαρμογή μεθόδων αγροδασοπονίας, συμπεριλαμβανομένων των πρακτικών διατήρησης των SWF, φαίνεται ικανή να μειώσει τις γεωργικές εκπομπές θερμοκηπικών αερίων.

ΠΗΓΕΣ: (1) https://www.copernicus.eu (2) https://land.copernicus.eu