Το καλοκαίρι του 2023, ένας ακραίος και μεγάλος σε έκταση θαλάσσιος καύσωνας αναπτύχθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του βόρειου Ατλαντικού, ο οποίος κορυφώθηκε τον Ιούλιο [1]. Η επιφανειακή θερμοκρασία του ωκεανού έφτασε τοπικά μέχρι και τους 2.5°C πάνω από τον μέσο όρο των θερμοκρασιών της περιόδου 1981-2010, με τον θαλάσσιο καύσωνα να αναπτύσσεται αρχικά στον βορειοανατολικό Ατλαντικό ωκεανό και στη συνέχεια να επεκτείνεται σταδιακά προς τα δυτικά [Εικόνα 1]. Οι υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες του ωκεανού κατα τη διάρκεια του φαινομένου κατέρριψαν όλα τα προηγούμενα ρεκόρ καλοκαιρινών θερμοκρασιών της περιόδου 1981–2022 και διατηρήθηκαν σε υψηλά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους [Εικόνα 2].
Εικόνα 1: Μηνιαίες τιμές ανωμαλίας της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας στον βόρειο Ατλαντικό ωκεανό για την περίοδο Μάιο-Αύγουστο 2023, σε σχέση με τις αντίστοιχες μηνιαίες τιμές της περιόδου 1981-2010.Πηγή: [1]
Εικόνα 2: Ημερήσιες τιμές ανωμαλίας της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας στον Βόρειο Ατλαντικό, σε σχέση με την περίοδο 1981–2010. Οι ημερήσιες ανωμαλίες της θερμοκρασίας είναι υπολογισμένες για την περιοχή μεταξύ του ισημερινού έως 60° Β, απο δεδομένα παρατηρήσεων (ERA5), ενώ τα έτη απεικονίζονται με χρωματιστές γραμμές, από σκούρο μπλε (παλαιότερες χρονιές) έως ανοιχτό μπλε (πρόσφατες χρονιές) και το 2023 με έντονο κόκκινο. Παράλληλα, με μαύρες και γκρίζες καμπύλες απεικονίζονται οι ημερήσιες τιμές ανωμαλίας της επιφανειακής θερμοκρασίας της περιοχής για το 2023, όπως αυτές προσομοιώθηκαν απο κλιματικά μοντέλα. Πηγή: [1]
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από παρατηρήσεις, κλιματικά και ωκεάνια μοντέλα, πρόσφατη έρευνα [1] απέδειξε ότι το ακραίο αυτό φαινόμενο προέκυψε από ένα συνδυασμό συνθηκών: Ασθενείς άνεμοι οι οποίοι επικράτησαν σε μεγάλο μέρος του Βόρειου Ατλαντικού την περίοδο εκείνη οδήγησαν σε ισχυρή διαστρωμάτωση του ωκεανού και κατα συνέπεια στην δημιουργία ενός πολύ λεπτού στρώματος ανάμειξης στην επιφάνεια του. Στο στρώμα αυτό συσσωρεύτηκε μεγάλη ποσότητα θερμότητας λόγω και της μειωμένης νεφοκάλυψης και άρα της σχετικά έντονης ηλιακής ακτινοβολίας στην επιφάνεια. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η έλλειψη έντασης των ανέμων σχετίζεται με την εμφάνιση του φαινομένου El Nino στον Ειρηνικό Ωκεανό κατά την περίοδο εκείνη. Επιπρόσθετα, σε τοπικό επίπεδο, η αύξηση της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας ενδέχεται να οφείλεται και στη επιβαλλόμενη μείωση στις εκπομπές θειικών αερολυμάτων από τις μεγάλες ναυτιλιακές οδούς του Βόρειου Ατλαντικού.
Η μελέτη καταλήγει ότι θαλάσσιοι καύσωνες παρόμοιας έντασης αναμένεται να εμφανίζονται πιο συχνά στο μέλλον. Ο βασικός λόγος είναι ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τάση για λέπτυνση του ανώτερου στρώματος ανάμειξης του ωκεανού, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί. Η τάση αυτή οφείλεται κυρίως στην υπερθέρμανση των επιφανειακών στρωμάτων του ωκεανού αλλά και στην εισροή γλυκού νερού από το λιώσιμο των πάγων. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ενα πολύ λεπτό στρώμα ανάμειξης στην επιφάνεια του ωκεανού μπορεί να ευνοήσει την εμφάνιση θαλάσσιων καυσώνων, χωρίς να απαιτείται απαραίτητα έντονη ηλιακή ακτινοβολία. Παρομοιες συνθήκες που ευνοούν αντίστοιχους θαλάσσιους καύσωνες έχουν παρατηρηθεί επίσης και στον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό.
Πηγή:
[1]: England, M.H., Li, Z., Huguenin, M.F. et al. Drivers of the extreme North Atlantic marine heatwave during 2023. Nature 642, 636–643 (2025). https://doi.org/10.1038/s41586-025-08903-5
