Καθώς η παγκόσμια κοινότητα για το κλίμα συναντιέται στην Αμαζονία στα πλαίσια της COP30, η βραζιλιάνικη Προεδρία μάς καλεί όλους να συμμετάσχουμε στο GlobalMutirão: δηλαδή σε μια συλλογική, ποικιλόμορφη και μετασχηματιστική κινητοποίηση που έχει τις ρίζες της στην αλληλοϋποστήριξη. Το Mutirão (Μουτιράο) στην κουλτούρα της Βραζιλίας και των ιθαγενών δεν είναι απλώς συνεργασία, είναι μια εθελοντική συλλογική προσπάθεια όπου η κοινότητα ενώνεται για να επιλύσει ένα κοινό πρόβλημα ωφελώντας ταυτόχρονα το σύνολο. 

O Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), o OOΣΑ και ο UNEP και άλλοι οργανισμοί προοιώνισαν την φετινή «implementation COP» δημοσιεύοντας τις έρευνές τους για το κλίμα. Τα δεδομένα καθιστούν την COP30 μια κρίσιμη στιγμή όπου η πολιτική ηγεσία καλείται να καλύψει το χάσμα μεταξύ επιστήμης και πράξης. 

Ο WMO στις 04 Νοεμβρίου 2025 παρουσίασε την έκθεση State of the Global Climate Update 2025 η οποία κάθε άλλο παρά καθησυχαστική είναι. Το 2025 αναμένεται να είναι είτε το δεύτερο είτε το τρίτο θερμότερο έτος, ωστόσο τα τελευταία 11 χρόνια (2015-2025) αναμένεται να είναι τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία για τον Ιανουάριο-Αύγουστο του 2025 ήταν 1,42 °C δηλαδή ±0,12 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, υπογραμμίζοντας τον επιταχυνόμενο ρυθμό της κλιματικής αλλαγής. Οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου και η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ το 2024, και συνέχισαν να αυξάνονται το 2025. Η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής ήταν η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί, και η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ήταν πολύ κάτω από τον μέσο όρο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η μακροπρόθεσμη τάση ανόδου της στάθμης της θάλασσας συνεχίστηκε παρά μια μικρή και προσωρινή απότομη πτώση λόγω φυσικών παραγόντων. 

Η έκθεση του WMO δεν μένει μόνο στη διαπίστωση της κλιματικής κρίσης, αλλά τονίζει και τις προσπάθειες προσαρμογής και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα, από το 2015, οι χώρες με συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης έχουν υπερδιπλασιαστεί (από 56 σε 119). Ωστόσο, η έκθεση τονίζει ότι το 40% του κόσμου εξακολουθεί να μην έχει τέτοια υποδομή, καθιστώντας την επίτευξη του στόχου «Προειδοποίηση για Όλους» έως το 2027 επείγουσα προτεραιότητα που απαιτεί διεθνή στήριξη.  

Η έκθεση παρουσιάστηκε από την Γενική Γραμματέα του WMO, Celeste Saulo, ως επιστημονικά τεκμηριωμένη και ελπίζει ότι θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη στήριξη των διαπραγματεύσεων της COP30 σε έγκυρα  στοιχεία.  

Επιπροσθέτως, ο ΟΟΣΑ με μία άλλη έκθεση προειδοποιεί πως η εφαρμογή των πολιτικών για το κλίμα από τις κυβερνήσεις επιβραδύνεται, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ της δράσης και των δεσμεύσεων για το κλίμα. Το Climate Action Monitor για το 2025 διαπιστώνει ότι, με βάση το Πλαίσιο Μέτρησης Δράσεων και Πολιτικών για το Κλίμα (CAPMF), ο αριθμός και η αυστηρότητα των πολιτικών αυξήθηκαν μόνο κατά 1% το 2024, επιβεβαιώνοντας μια απώλεια δυναμικής από το 2022. 

Εικόνα 1. Γεφυρώνοντας το χάσμα: οι στόχοι NDC του 2030 των χωρών του ΟΟΣΑ και των εταίρων του δεν ευθυγραμμίζονται με τους μακροπρόθεσμους στόχους.

Δέκα χρόνια μετά τη θέσπισή της, η Συμφωνία του Παρισιού παραμένει το ισχυρότερο πλαίσιο για την παγκόσμια δράση για το κλίμα, καθώς άλλαξε ριζικά την πορεία από μια πρόβλεψη υπερθέρμανσης στους 3,6°C κατευθυνόμαστε πλέον προς τους περίπου 2,8°C. Αυτός ο ένας βαθμός που αποφεύχθηκε μεταφράζεται σε λιγότερους καύσωνες, μικρότερη άνοδο της στάθμης της θάλασσας και μειωμένο κίνδυνο κλιματικών σημείων ανατροπής. Η Συμφωνία απέδειξε τη λειτουργικότητά της, πυροδοτώντας μια μαζική αλλαγή στις επενδύσεις. Ωστόσο, η πρόοδος παραμένει εξαιρετικά αργή και απομακρυνόμαστε ακόμα πιο μακριά από τον στόχο του 1,5°C.  

Η τελευταία Έκθεση για το Χάσμα Εκπομπών (Emissions Gap Report 2025) του UNEP διαπιστώνει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται, φτάνοντας σε νέο ρεκόρ 57,7 GtCO₂e το 2024, σημειώνοντας αύξηση 2,3% μέσα σε ένα έτος. Το CO₂ από ορυκτά καύσιμα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 70% των συνολικών εκπομπών. Τα NDCs δεν περιλαμβάνουν στόχους για σταδιακή κατάργηση πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Ακόμη και αν υλοποιούνταν πλήρως όλες οι τρέχουσες δεσμεύσεις, οι εκπομπές το 2030 θα υπερέβαιναν τον στόχο του 1,5°C κατά 20 GtCO₂e ετησίως, οδηγώντας τον πλανήτη σε πορεία προς τους 2,8°C έως το τέλος του αιώνα. 

Εικόνα 2. Εκτιμήσεις της παγκόσμιας θέρμανσης βάσει των σεναρίων που αξιολογήθηκαν στην έκθεση Emissions Gap Report 2025: Off Target – Continued Collective inaction puts Global Temperature Goal at Risk (UNEP).

Kαι ενώ η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ενώθηκε και παρέχει αδιάσειστα δεδομένα, η σημερινή πολιτική τάξη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή ως «συνωμοσία», ενώ το δόγμα “drill baby drill” παρασύρει και άλλες χώρες σε μια αδιέξοδη λογική ενεργειακής κυριαρχίας και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων, σε έναν πλανήτη με πεπερασμένους πόρους που οφείλει να αλλάξει ριζικά πορεία.  

Ενδιαφέρον σημείο είναι ότι οι χώρες, που συμμετέχουν στην COP30, αγωνίζονται να περιορίσουν την υπερθέρμανση στους 1.5°C, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων έχει ενισχύσει την παρουσία της στις διαπραγματεύσεις, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη πρόσβαση στους εκπροσώπους τους από τα κράτη που απειλούνται περισσότερο από την κλιματική κρίση, γεγονός που παρεμποδίζει την ανάληψη ουσιαστικής δράσης. Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εγκλωβισμένη ανάμεσα σε γεωπολιτικές πιέσεις και εσωτερικές αντιφάσεις, δείχνει σημάδια κόπωσης. Η αμφιταλάντευσή της σε έναν κόσμο όπου οι συμμαχίες και η διπλωματία μεταβάλλονται διαρκώς την οδηγεί σε αμφίβολες αποφάσεις, όπως η πρόσφατη πρόταση να μειωθεί ο στόχος περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε 90% με δυνατότητα 5% να είναι από international carbon credits. 

Αν θέλουμε ένα βιώσιμο μέλλον για όλες τις γενιές, πρέπει να τροφοδοτήσουμε την πίστη για ένα καλύτερο μέλλον, που δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, αλλά θα μας συνδέει πάντα με το κοινό μας σπίτι, τη γη, και την ευθύνη να την προστατεύσουμε. Η κλιματική κρίση είναι η πιο επείγουσα «δουλειά» της ανθρωπότητας. Το GlobalMutirão μάς καλεί να ξεπεράσουμε τα εθνικά συμφέροντα και τις πολιτικές διαφωνίες, υιοθετώντας μια συλλογική προσέγγιση για την εφαρμογή των δεσμεύσεων του Παρισιού. 

ΠΗΓΕΣ

1. World Meteorological Organization. (2025, 4 Νοεμβρίου). State of the Climate Update for COP30. https://wmo.int/files/state-of-climate-update-cop30 (World Meteorological Organization)
2. Abnett, K., Landauro, I., & Van Overstraeten, B. (2025, 5 Νοεμβρίου). EU agrees weakened climate target in final-hour deal for COP30. Reuters. https://www.reuters.com/sustainability/cop/eu-eyes-weaker-climate-goal-scramble-deal-by-cop30-sources-say-2025-11-05/ (Reuters)
3. Lee, J. (2025, 9 Νοεμβρίου). Climate finance at COP30: What to expect. Earth.Org. https://earth.org/climate-finance-at-cop30-what-to-expect/ (Earth.Org)
4. Forner, C., Zimmer, A., Klönne, U., Martyr, R., Hare, B., Schleypen, J., & Kellou, D. (2025, 3 Νοεμβρίου). What has the Paris Agreement done for us? Climate Analytics. https://climateanalytics.org/publications/what-has-the-paris-agreement-done-for-us (Climate Analytics)
5. United Nations Environment Programme. (2025). Emissions Gap Report 2025. https://www.unep.org/resources/emissions-gap-report-2025 (UNEP – UN Environment Programme)
6. Nature 647, 20-23 (2025) doi: https://doi.org/10.1038/d41586-025-03571-x 
7. OECD (2025), The Climate Action Monitor 2025, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/1819c631-en.