Αν περάσετε χρόνο σε μια αναπτυσσόμενη χώρα κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα, γρήγορα γίνεται σαφές γιατί τα φτωχότερα έθνη αντιμετωπίζουν μερικούς από τους μεγαλύτερους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. Τα περισσότερα σπίτια δεν διαθέτουν κλιματισμό και ακόμη και τα νοσοκομεία μπορεί να υπερθερμανθούν.

Αυτές οι χώρες τείνουν να βρίσκονται στα πιο θερμά μέρη του κόσμου και ο κίνδυνος επικίνδυνων κυμάτων καύσωνα αυξάνεται καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται.

Σε μια νέα μελέτη, ομάδα κλιματικών επιστημόνων, οικονομολόγων και μηχανικών διαπίστωσε ότι τα φτωχότερα μέρη του κόσμου είναι πιθανό να είναι δύο έως πέντε φορές περισσότερο εκτεθειμένα σε κύματα καύσωνα από τις πλουσιότερες χώρες μέχρι τη δεκαετία του 2060. Μέχρι το τέλος του αιώνα, υπολογίζεται ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Γης θα είναι εκτεθειμένο σε καύσωνες πού ήδη πλήττουν τις αναπτυσσόμενες χώρες σήμερα.

Η ικανότητα προσαρμογής στην αυξανόμενη ζέστη είναι ζωτικής σημασίας

Τα κύματα καύσωνα συχνά αξιολογούνται από το πόσο συχνά ή έντονα είναι, αλλά η ευπάθεια του πληθυσμού σε αυτά είναι ύψιστης σημασίας. Ένας βασικός παράγοντας στο μέγεθος της βλάβης που προκαλούν τα κύματα καύσωνα στον πληθυσμό είναι η ικανότητα των ανθρώπων να προσαρμοστούν με μέτρα όπως η χρήση τεχνητών μέσων ψύξης.

Για να εκτιμήσουμε πώς μεταβάλλεται η έκθεση του πληθυσμού σε κύματα καύσωνα, αναλύθηκαν τα κύματα καύσωνα σε όλο τον κόσμο τα τελευταία 40 χρόνια και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν κλιματικά μοντέλα για να προβάλλουν το μέλλον. Επίσης στην εργασία ενσωματώθηκαν εκτιμήσεις για την ικανότητα των χωρών να προσαρμοστούν στις αυξανόμενες θερμοκρασίες και να μειώσουν τον κίνδυνο έκθεσης στις ακραίες θερμοκρασίες.

Διαπιστώσαμε ότι ενώ οι πλούσιες χώρες μπορούν να περιορίσουν τον κίνδυνο επενδύοντας γρήγορα σε μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, το φτωχότερο 1/4 του κόσμου –περιοχές που είναι πιθανό να καθυστερήσουν να προσαρμοστούν– θα αντιμετωπίσει κλιμακούμενο κίνδυνο.

Η φτώχεια επιβραδύνει την ικανότητα προσαρμογής στην αυξανόμενη ζέστη

Τα κύματα καύσωνα είναι από τα πιο θανατηφόρα φυσικά φαινόμενα που σχετίζονται με το κλίμα και τις καιρικές συνθήκες και μπορεί να είναι καταστροφικά για τις καλλιέργειες, τα ζώα και τις υποδομές. Επί του παρόντος, περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές όπου τα επίπεδα ζέστης και υγρασίας μπορεί να είναι θανατηφόρα για τουλάχιστον 20 ημέρες το χρόνο, σύμφωνα με μελέτες, και ο κίνδυνος αυξάνεται συνεχώς.

Τα μέτρα προσαρμογής, όπως τα κέντρα ψύξης, η τεχνολογία οικιακής ψύξης, ο πολεοδομικός σχεδιασμός και τα σχέδια που επικεντρώνονται στη μείωση της θερμότητας που εκπέμπουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες και το τεχνητό περιβάλλον, μπορούν να μειώσουν τον αντίκτυπο της έκθεσης του πληθυσμού στις ακραίες θερμοκρασίες. Ωστόσο, η ικανότητα μιας χώρας να εφαρμόζει μέτρα προσαρμογής εξαρτάται γενικά από τους οικονομικούς πόρους, τη διακυβέρνηση, τον πολιτισμό και τις γνώσεις της. Η φτώχεια επηρεάζει τον καθένα. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες αγωνίζονται να παρέχουν βασικές υπηρεσίες πόσο μάλλον προστασία από κλιμακούμενες καταστροφές σε ένα θερμότερο μέλλον.

Οι σύνθετες επιπτώσεις οικονομικών, θεσμικών και πολιτικών παραγόντων προκαλούν υστέρηση στην ικανότητα προσαρμογής των χωρών χαμηλού εισοδήματος στο μεταβαλλόμενο κλίμα.

Ο κίνδυνος από τις ακραίες θερμοκρασίες αυξάνεται παγκοσμίως, αλλά περισσότερο στις φτωχές περιοχές

Κοιτάζοντας πίσω τις τελευταίες δεκαετίες, βρέθηκε μια αύξηση 60% στις ημέρες καύσωνα τη δεκαετία του 2010 σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1980. Ορίστηκε ένα κύμα καύσωνα ως ακραίες ημερήσιες θερμοκρασίες πάνω από το 97ο εκατοστημόριο για την περιοχή, για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενες ημέρες. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι εποχές των κυμάτων καύσωνα αυξάνονταν σε διάρκεια, με συχνότερους καύσωνες πρώιμης και όψιμης περιόδου που μπορεί να αυξήσουν τους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη.

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η μέση έκθεση των ανθρώπων σε κύματα καύσωνα στο φτωχότερο 1/4 του κόσμου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 ήταν περισσότερο από 40% μεγαλύτερη από ό,τι στο πλουσιότερο 1/4 – περίπου 2,4 δισεκατομμύρια ανθρωποημέρες έκθεσης σε κύματα καύσωνα ετησίως σε σύγκριση με 1,7 δισεκατομμύρια. Μια ανθρωποημέρα είναι ο αριθμός των ατόμων που εκτίθενται στο κύμα καύσωνα επί τον αριθμό των ημερών.

Αυτός ο κίνδυνος καύσωνα στις φτωχές χώρες έχει συχνά αγνοηθεί από τον ανεπτυγμένο κόσμο, εν μέρει επειδή οι θάνατοι λόγω καύσωνα δεν παρακολουθούνται με συνέπεια σε πολλές χώρες.

Οι ανεμιστήρες μπορούν να βοηθήσουν, όταν οι άνθρωποι έχουν ρεύμα για να τους λειτουργήσουν. Ένας άνδρας στην Ινδία περιμένει πελάτες μια μέρα του 2020, όταν σε περιοχές της χώρας αναμένονταν τιμές θερμοκρασίας έως 50°C. Jewel Samad/AFP μέσω Getty Images

Μέχρι τη δεκαετία του 2030, προβλέπεται ότι το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα θα αντιμετωπίσει 12,3 δισεκατομμύρια ανθρωποημέρες έκθεσης σε κύματα καύσωνα, σε σύγκριση με 15,3 δισεκατομμύρια στον υπόλοιπο κόσμο. Μέχρι τη δεκαετία του 2090, υπολογίσαμε ότι θα φτάσει τα 19,8 δισεκατομμύρια ανθρωποημέρες έκθεσης σε κύματα καύσωνα στο φτωχότερο κομμάτι του πληθυσμού.

Κλιματική δικαιοσύνη και μελλοντικές ανάγκες

Τα αποτελέσματα παρέχουν περισσότερες αποδείξεις ότι η επένδυση στην προσαρμογή παγκοσμίως θα είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή απώλειας ανθρωπίνων ζωών που προκαλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη μας.

Τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου, τα οποία παράγουν τη μερίδα του λέοντος όσον αναφορά τα αέρια του θερμοκηπίου που προκαλούν την κλιματική αλλαγή, υποσχέθηκαν πριν από μια δεκαετία να διοχετεύουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020 για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να μετριάσουν τις επιπτώσεις της. Μερικά από αυτά τα χρήματα ρέουν, αλλά οι πλούσιες χώρες δεν έχουν επιτύχει ακόμα τον στόχο.

Εν τω μεταξύ, μελέτες έχουν υπολογίσει ότι η οικονομική απώλεια από μελλοντικές κλιματικές ζημιές στις αναπτυσσόμενες χώρες θα φτάσει μεταξύ 290 και 580 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως έως το 2030 και θα συνεχίσει να κλιμακώνεται.

Η αύξηση της διεθνούς βοήθειας μπορεί να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες να προσαρμοστούν στη βλάβη που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Οι εταιρείες μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο με την ανάπτυξη χαμηλού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας και τεχνολογίες ψύξης για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να επιβιώσουν από την κλιμάκωση των κυμάτων καύσωνα.

Εικόνα εξωφύλλου: Η υψηλότερη έκθεση σε κύματα καύσωνα αναμένεται στις χώρες με το χαμηλότερο εισόδημα. Mohammad Reza Alizadeh, CC BY-ND

Πηγή: AGU-Earth’s future: Increasing Heat-Stress Inequality in a Warming Climate