Έχοντας πλέον συλλέξει και επεξεργαστεί όλα τα δεδομένα, ο αρμόδιος φορέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Copernicus, δημοσίευσε την τελική κλιματική αποτίμηση της ιστορικής, όπως αποδείχτηκε, περασμένης χρονιάς. Παρακάτω παραθέτουμε τα σημεία-κλειδιά για τον καιρό και το κλίμα του 2023 στον πλανήτη.

• Επιβεβαιώνοντας τις αρχικές εκτιμήσεις, το 2023 είναι το θερμότερο έτος στην ιστορία των καταγραφών (1850-σήμερα). Η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν 1.48°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850-1900) και ξεπέρασε κατά 0.17°C το δεύτερο θερμότερο πλέον 2016. Κάθε μήνας από τον Ιούνιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν θερμότερος από τους αντίστοιχους μήνες όλων των προηγούμενων ετών.

Εικόνα 1.Μηνιαίες χρονοσειρές της απόκλισης στην επιφανειακή θερμοκρασία για κάθε έτος από το 1940 σε σχέση με την μέση τιμή της περιόδου 1991-2020. Πηγή: C3S/ECMWF.

• Οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας σε χερσαία εδάφη παρατηρήθηκαν κατά το δεύτερο μισό του έτους στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική, στη Βόρεια Αφρική και στην Δυτική Ασία.
• Η παγκόσμια μέση επιφανειακή θερμοκρασία των θαλασσών παρέμεινε σε επίπεδα ρεκόρ από τον Απρίλιο μέχρι τον Δεκέμβριο, παράλληλα με την επικράτηση του φαινομένου Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό Ωκεανό.
• Πληθώρα ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές και ξηρασίες) έπληξαν κοινωνίες και οικοσυστήματα με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις πυρκαγιές στον Καναδά το καλοκαίρι, την καταιγίδα Daniel τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα και τη Λιβύη και τον τυφώνα Otis τον Οκτώβριο στο Μεξικό.
• Η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής το 2023 ήταν η μικρότερη από το 1978 μέχρι σήμερα για 8 από τους 12 μήνες του έτους, ενώ για την Αρκτική οι τιμές κινήθηκαν ιδιαίτερα χαμηλά, αλλά όχι σε επίπεδα ρεκόρ.
• Όσον αφορά την Ευρώπη, το 2023 ήταν το δεύτερο θερμότερο έτος στην ιστορία των καταγραφών, πίσω από το 2020. Ο χειμώνας (Δεκέμβριος 2022 – Φεβρουάριος 2023) και το φθινόπωρο ήταν οι δεύτερες θερμότερες εποχές από τις αντίστοιχες καταγεγραμμένες, ενώ το καλοκαίρι ήταν το πέμπτο θερμότερο.

Εικόνα 2.Απόκλιση της επιφανειακής θερμοκρασίας στην Ευρώπη από την μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 για κάθε μήνα του 2023. Πηγή: C3S/ECMWF.

• Πρώιμες δορυφορικές αναλύσεις δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου συνέχισαν την ανοδική τάση και το 2023, φτάνοντας τα επίπεδα 419 ppm και 1902 ppb, αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη παλεοκλιματικές εκτιμήσεις, αυτές οι τιμές αποτελούν ρεκόρ τουλάχιστον 2.000.000  και 800.000 ετών, αντίστοιχα.

Εικόνα 3.Συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα (αριστερά) και μεθανίου (δεξιά) σε μηνιαία (μαύρες κουκκίδες) και ετήσια (κόκκινη γραμμή) βάση από το 2003 μέχρι σήμερα. Πηγή: C3S/Obs4MIPs.

Στο ερώτημα του κατά πόσο το ρεκόρ αυτό ήταν αναμενόμενο οι ερευνητές του Copernicus απαντούν και ναι και όχι. Ενώ ήταν αναμενόμενο πως με τον συνδυασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και του Ελ Νίνιο θα έχουμε ένα ιδιαίτερα ζεστό έτος, το μέγεθος της τελικής θερμοκρασιακής απόκλισης δεν ήταν αναμενόμενο. Οι ακριβείς λόγοι του ρεκόρ είναι υπό διερεύνηση, ωστόσο δευτερεύοντα ρόλο ενδέχεται να έπαιξαν η αύξηση των υδρατμών στην στρατόσφαιρα από την έκρηξη του ηφαιστίου Hunga-Tonga, η μείωση αερολυμμάτων λόγω χαμηλότερων εκπομπών διοξειδίου του θείου από την ναυτιλία και η αύξηση της ηλιακής δραστηριότητας.

Μέσα στον Φεβρουάριο θα ακολουθήσει η κλιματική αποτίμηση για την Ελλάδα, συγκεκριμένα, από την ομάδα του Climatebook.gr.

Περισσότερες πληροφορίες: Copernicus Global Climate Highlights 2023