Οι στρατηγικές πρόληψης του κινδύνου από πλημμυρικά φαινόμενα, όταν υπάρχουν, συνήθως έχουν τοπικό χαρακτήρα και λαμβάνουν υπόψη μόνο τα γεωγραφικά και κλιματικά δεδομένα μιας συγκεκριμένης περιοχής ή χώρας. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμα και σε περιπτώσεις που διαθέτουμε μετεωρολογικές (π.χ., ποσότητα και ένταση βροχόπτωσης) και υδρολογικές (π.χ., στάθμη και ροή ποταμών) παρατηρήσεις 100 ετών αυτές δεν περιέχουν ικανό αριθμό ακραίων καιρικών φαινομένων.
Ως εκ τούτου, η εμπειρία έντονων πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή ενδιαφέροντός μας είναι πολύ περιορισμένη και όταν αυτά συμβούν αιφνιδιάζουν την κοινωνία και τις αρχές με αποτέλεσμα να έχουμε ανθρώπινες απώλειες και καταστροφές περιουσιών και κρίσιμων υποδομών. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν οι πλημμύρες που έπληξαν την Θεσσαλία τον Σεπτέμβριο του 2023 και την δυτική Γερμανία τον Ιούλιο του 2021 ξεπερνώντας κατά πολύ τα τοπικά ρεκόρ.
Κακοκαιρία Daniel: Εκτιμώμενο συνολικό ύψος βροχής την περίοδο 03-06/09/2023. Πηγή: GPM/IMERG – NASA
Σε αυτό το σημείο είναι εύλογο να αναρωτηθούμε το εξής. Θα μπορούσαμε στα πλαίσια της πρόληψης να εμπλουτίσουμε την “εμπειρία” του τόπου μας λαμβάνοντας υπόψη και δεδομένα από υδρομετεωρολογικά παρόμοιες περιοχές άλλων χωρών; Προεξάρχοντος του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Βιέννης, μια ομάδα 56 ερευνητών από 29 χώρες της Ευρώπης απέδειξε ότι αυτό είναι όχι μόνο εφικτό αλλά και ιδιαίτερα ωφέλιμο.
Η ομάδα συνέλεξε και ανέλυσε δεδομένα από 8000 και πλέον σταθμούς μέτρησης της ροής ποταμών κατά τη διάρκεια 510 έντονων πλημμυρών που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη από το 1991 μέχρι το 2020. Για κάθε ένα από αυτά τα πλημμυρικά φαινόμενα οι ερευνητές έφτιαξαν μια λίστα από προγενέστερες πλημμύρες σε λεκάνες απορροής με αντίστοιχα χαρακτηριστικά που βρίσκονται σε υδρομετεωρολογικά παρόμοιες περιοχές της Ευρώπης. Για παράδειγμα, η καταστροφική πλημμύρα στην κοιλάδα του Αρ στην Γερμανία τον Ιούλιο του 2021 μπορεί να θεωρηθεί ανάλογη με αρκετές πλημμύρες αντίστοιχης έντασης σε παρόμοιες λεκάνες απορροής της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας.
Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης ήταν αποκαλυπτικά. Σχεδόν όλες (95,5%) οι πρόσφατες πλημμύρες στην Ευρώπη ξεπέρασαν τοπικά ρεκόρ και αιφνιδίασαν τις τοπικές κοινωνίες, αλλά τη στιγμή που συνέβησαν υπήρχαν ανάλογα ή και πιο ακραία ιστορικά παραδείγματα (όσον αφορά την υπερχείλιση των ποταμών) σε παρόμοιες λεκάνες απορροής της Ευρώπης.
Το συμπέρασμα της έρευνας λοιπόν είναι ότι λαμβάνοντας μέτρα πρόληψης με βάση το χειρότερο δυνατό σενάριο από ένα μεγάλο στατιστικό δείγμα πλημμυρών που ξεπερνάει τα εθνικά σύνορα θα μπορούσε να μειώσει την τρωτότητα μιας περιοχής ενδιαφέροντος. Με απλά λόγια, θα μπορούσαμε να μαθαίνουμε και να προετοιμαζόμαστε με βάση τα “παθήματα” υδρομετεωρολογικά παρόμοιων περιοχών και να μην περιμένουμε να αιφνιδιαστούμε από πλημμύρες που είναι πρωτόγνωρες μόνο για την γειτονιά μας.
