Επιμέλεια – Σύνταξη άρθρου: Δρ. Νίκος Μαζαράκης
Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναφερθεί στις άμεσες συνέπειες που έχει η κλιματική αλλαγή στην εμπορική ναυτιλία, καθώς η αύξηση της συχνότητας των έντονων καιρικών φαινομένων δημιουργούν πλέον σοβαρά προβλήματα στις θαλάσσιες μεταφορές. Εκτός όμως των άμεσων συνεπειών υπάρχουν και οι έμμεσες που είναι εξίσου σοβαρές με έντονο οικονομικό αντίκτυπο στη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Για παράδειγμα οι ακραίες θερμοκρασίες και η έλλειψη νερού που παρατηρούνται σε πολλές περιοχές, μειώνουν την αγροτική παραγωγή με συνέπεια τη μείωση της ανάγκης μεταφοράς των αγροτικών προϊόντων μέσω των θαλασσίων οδών. Η έλλειψη φορτίων οδηγεί σε υπερπληθώρα διαθέσιμων πλοίων και σε σημαντικές πιέσεις στη ναυλαγορά.
Μία άλλη παράπλευρη συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, αφορά την θέσπιση αυστηρότερων περιβαλλοντικών κανονισμών για τα εμπορικά πλοία, με στόχο τη μείωση των εκπομπών. Εκτός από την αύξηση του επιχειρησιακού κόστους, αυξήθηκε υπέρμετρα και το reporting process για τα πληρώματα των πλοίων. Παράλληλα η θέσπιση του Carbon Intensity Indicator από την 1η Ιανουαρίου του 2023 αλλάζει εντελώς το τοπίο στην ναυλαγορά, αφού πλέον η αξία των πλοίων θα είναι σε άμεση σύνδεση με τις ποσότητες του CO2 που εκπέμπουν. Και οι νέοι κανονισμοί δεν σταματούν εδώ, αφού από την 1η Ιανουαρίου του 2024 μπαίνει σε εφαρμογή από την Ε.Ε. ο νέος κανονισμός EU ETS και πλέον για κάθε εκπεμπόμενο τόνο CO2, ο διαχειριστής του πλοίου θα πρέπει να πληρώνει περίπου $100, όταν δένει το πλοίο σε Ευρωπαϊκό λιμάνι ή φεύγει από Ευρωπαϊκό λιμάνι. Επιπλέον την 1η Ιανουαρίου του 2025 αλλάξει ριζικά και το τοπίο στην ποιότητα των ναυτιλιακών καυσίμων με θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων. Τα κρουαζιερόπλοια και τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα πρέπει να «μπαίνουν στην πρίζα» αν πρόκειται να παραμείνουν σε ένα λιμάνι για πάνω από δύο ώρες. Δηλαδή η ενεργειακή τροφοδοσία του πλοίου θα γίνεται από την ξηρά.
Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ και χρειάζονται άμεσες και ρεαλιστικές λύσεις. Η ναυτιλία, αν και ευθύνεται μόνο για το 2.2% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα τελευταία 7 χρόνια έχει βιώσει τεράστιες αλλαγές, ενώ ο στόχος του ΙΜΟ για μείωση των εκπομπών τουλάχιστον κατά 40% το 2030, συγκριτικά με τα επίπεδα του 2008, μοιάζει πρακτικά ανέφικτος. Το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα είναι η μεγάλη εξάρτηση του κόσμου μας από τους υδρογονάνθρακες. Η αμμωνία για τα λιπάσματα, ο χάλυβας, το σκυρόδεμα και τα πλαστικά αποτελούν τους πυλώνες του σύγχρονου κόσμου. Η παραγωγή τους όμως απαιτεί τεράστια ποσά ενέργειας ή άμεση χρησιμοποίηση υδρογονανθράκων, όπως στα πλαστικά. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ανακύκλωση δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερκαλύψει τη ζήτηση. Οπότε αναγκαστικά η ανθρωπότητα θα πρέπει να στραφεί είτε σε συστήματα κατακράτησης του CO2 είτε στην πυρηνική ενέργεια. Η άποψη αυτή, μετά την οδυνηρή εμπειρία του Chernobyl, θεωρείται σίγουρα αιρετική. Αν όμως συγκρίνουμε τους θανάτους λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που κατά κύριο λόγω προκαλείται από την καύση αερίων του θερμοκηπίου (περίπου 7 000 000 ετησίως σύμφωνα με δημοσιευμένη επιστημονική μελέτη του 2020 στο ιατρικό περιοδικό The Lancet) με τους θανάτους που οφείλονται σε πυρηνικά ατυχήματα – άμεσους ή έμμεσους (4 000 – 93 000) από το ατύχημα στο Chernobyl και μετά, εύκολα καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχει σύγκριση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ναυτιλία έχει κάνει σημαντικά βήματα στη μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων τα τελευταία χρόνια, εφαρμόζοντας νέες τεχνολογίες και συστήματα. Παρόλα αυτά όμως, ακόμα και αν ο στόχος του ΙΜΟ για μείωση των εκπομπών επιτευχθεί, πρέπει να γίνουν σημαντικά βήματα και να ληφθούν γενναίες αποφάσεις για όλους τους κλάδους λειτουργίας του σύγχρονου κόσμου. Στις 30 Νοεμβρίου αρχίζει στο Ντουμπάι η COP28, η μεγάλη ετήσια διάσκεψη για το κλίμα, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η ειρωνεία είναι ότι θα πραγματοποιηθεί σε μία πόλη όπου σπαταλούνται τεράστιες ποσότητες ενέργειας για την τροφοδοσία των πομποδων σύγχρονων υποδομών μιας πόλης χτισμένης στην έρημο, η οποία διαθέτει έως και πίστα του σκι στο χιόνι. Ο χρόνος πλέον έχει τελειώσει. Η κλιματική αλλαγή απαιτεί γενναίες αποφάσεις και αλλαγή συμπεριφοράς. Μπορούμε;
Ο Δρ. Νίκος Μαζαράκης είναι καθηγητής Ναυτικής Μετεωρολογίας, απόφοιτος του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διδάκτορας Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Διδάσκει Ναυτική Μετεωρολογία από το 2003, ενώ για πολλά χρόνια διετέλεσε συνεργάτης ερευνητής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Από το 2017 είναι ο Managing Director του Ελληνικού Γραφείου της StormGeo, part of Alfa Laval και ειδικεύεται στην επιχειρησιακή διαχείριση εμπορικών πλοίων.
