Αύξηση του ρυθμού θέρμανσης των ωκεανών
Περίπου το 90% της συσσωρευμένης θερμότητας στο σύστημα της Γης αποθηκεύεται στον ωκεανό, η οποία μετράται μέσω του Θερμικού Περιεχομένου των Ωκεανών (OHC). Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα, εχει υπάρξει μια συντονισμένη προσπάθεια για την καταγραφή και παρουσίαση της παγκόσμιας εξέλιξης της υπερθέρμανσης των ωκεανών, μέσω εξειδικευμένων συστημάτων πλωτών αυτόματων σταθμών (δίκτυο Argo) που κατόρθωσαν σχεδόν παγκόσμια κάλυψη το 2006.
Πριν το 2006 οι παρατηρήσεις του θερμικού περιεχομένου των ωκεανών στηρίζονταν σε μετρήσεις από πλοία οι οποίες ήταν πιο αραιές και στο χώρο και χρόνο, γεγονός το οποίο προσδίδει μεγαλύτερη αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις του παγκόσμιου θερμικού περιεχομένου για το χρονικό αυτό διάστημα σε σχέση με πιο πρόσφατα δεδομένα. Διάφορες ερευνητικές ομάδες έχουν αναπτύξει εκτιμήσεις του παγκόσμιου θερμικού περιεχομένου των Ωκεανών και όλα τα αποτελέσματα δείχνουν συνεχιζόμενη υπερθέρμανση των ωκεανών όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα, ενώ έχει υπάρξει μια συντονισμένη προσπάθεια για την παροχή μιας διεθνούς προοπτικής για την παγκόσμια εξέλιξη της υπερθέρμανσης των ωκεανών έως το έτος 2020 από τη διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (IPPC).
Εικόνα 1: Ο μέσος όρος του θερμικού περιεχομένου των ωκεανών για τα έτη 1960-2020 ανά δεκαετία (κορυφή) και οι αντίστοιχες χρονοσειρές και τυπικές αποκλίσεις σε σχέση με την κλιματολογία της περιόδου 2005-2017. Τα διαφορετικά χρώματα αντιπροσωπεύουν την κλιματολογία του θερμικού περιεχομένου του ωκεανού για τα στρώματα βάθους 0-300m (γκρι), 0-700m (μπλε), 0-2000m (κίτρινο) και 700-2000m (πράσινο) Πηγή: WMO (von Schuckmann et al., 2020).
Όλα τα σύνολα δεδομένων συμφωνούν ότι ο ρυθμός θέρμανσης των ωκεανών παρουσιάζει μια ιδιαίτερα έντονη αύξηση τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πιο συγκεκριμένα, ο ρυθμός θέρμανσης για το στρώμα βάθους 0-2000 m έφτασε τα 1,0 ± 0,1 Wm-2 κατά την περίοδο 2006-2020, σε σύγκριση με τον ρυθμό θέρμανσης της περιόδου 1971-2020, ο οποίος κυμάνθηκε στα 0,6 ± 0,1 Wm-2.
Συγκριτικά, το θερμικό περιεχομένου του ωκεανού απο την επιφάνεια μέχρι και τα 700 μέτρα βάθος αυξήθηκε κατά 0.6 ± 0,1 Wm-2 κατά την περίοδο 2006-2020 (και 0,4 ± 0,1 Wm-2 κατά την περίοδο 1971-2020). Το ανώτερο βάθος των 2000 μέτρων του ωκεανού συνέχισε να θερμαίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, φτάνοντας σε υψηλό ρεκόρ το 2020, συνεχίζοντας μια σειρά ετών υψηλών ρεκόρ που ξεκίνησε το 2013 στα περισσότερα σύνολα δεδομένων και η τάση θέρμανσης των ωκεανών αναμένεται αυξητική τα επόμενα χρόνια.
Κάτω από τα 2000 μέτρα, ο ωκεανός θερμάνθηκε επίσης, αν και με χαμηλότερο ρυθμό 0,07 ± 0,04 Wm-2 από το 1991 έως το 2018.
Θαλάσσιοι Καύσωνες
Κατά την περίοδο 2011-2020, κατά μέσο όρο το 60% της επιφάνειας των ωκεανών παρουσίασε ένα τουλάχιστον επεισόδιο θαλάσσιου καύσωνα κάθε έτος, με το υψηλότερο ποσοστό να φτάνει στο 65% το 2016. Τα τελευταία οκτώ χρόνια της δεκαετίας, (2013 – 2020), όλα τα έτη βρέθηκαν στην πρώτη δεκάδα όσον αφορά τον αριθμό των υψηλότερων μέσων ημερών θαλάσσιου καύσωνα. Μάλιστα, τα τρία έτη με τον υψηλότερο μέσο όρο ημερών με θαλάσσιο καύσωνα ήταν το 2016 (61 ημέρες), το 2020 (58 ημέρες) και το 2019 (54 ημέρες).
Παράλληλα, οι θαλάσσιοι καύσωνες έχουν γίνει σχετικά πιο έντονοι την πιο πρόσφατη δεκαετία. Για παράδειγμα, τα επεισόδια ισχυρής έντασης (κατηγορία ΙΙ) συμβαίνουν πιο συχνά από εκείνα με μέτρια ένταση (Κατηγορία Ι), τα οποία στο παρελθόν είχαν εκδηλωθεί μόνο το 1998 και το 2010. Οι θαλάσσιοι καύσωνες ακραίας έντασης (Κατηγορία IV) ήταν τόσο ασυνήθιστα στο παρελθόν που δύσκολα μπορούσαν να μετρηθούν παγκόσμια. Σήμερα, οι θαλάσσιοι καύσωνες της κατηγορίας IV εμφανίζονται αρκετά συχνά ώστε, την τρέχουσα δεκαετία, ο ωκεανός βίωσε θαλάσσιους καύσωνες με ακραία ένταση, κατά μέσο όρο 0,5 ημέρες ετησίως, με το ρεκόρ διάρκειας να είναι 1 ολόκληρη ημέρα το 2016. Σημειώνεται εδώ πως η εμφάνιση γεγονότων της κατηγορίας IV είναι ικανή να προκαλέσει αναδιάταξη στα θαλάσσια οικοσυστήματα σε μη αναστρέψιμο βαθμό.
Ενας απο τους πιο έντονους θαλάσσιους καύσωνες που έχει καταγραφεί παγκοσμίως απο το 1982 ήταν ένα σοβαρό επεισόδιο (Κατηγορίας III) που διήρκησε από το 2014 εως το 2016. Ο θαλάσσιος αυτός καύσωνας κάλυψε μεγάλο μέρος του βορειοανατολικού Ειρηνικού και παρέμεινε για περίπου δύο χρόνια, με σημαντικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή.
Eπεισόδια Ψυχρής θερμοκρασίας στη θάλασσα
Το φαινόμενο κατα το οποίο η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας είναι χαμηλότερη απο το 10% των μέσων θερμοκρασιών των τελευταίων 30 χρόνων, για τουλαχιστον 5 συνεχόμενες ημέρες, ονομάζεται επεισόδιο ψυχρής θερμοκρασίας στη θάλασσα. Σε αντίθεση με τους θαλάσσιους καύσωνες, τα φαινόμενα αυτά την αντίστοιχη δεκαετία 2011-2020 είχαν μέση κάλυψη περίπου 31,5% του παγκόσμιου ωκεανού και κανένα από τα έτη από τις δεκαετίες 2011-2020 και 2001-2010 δεν κατατάσσεται στην πρώτη δεκάδα των πιο έντονων επεισοδίων ψυχρής θερμοκρασίας θάλασσας. Μόνο το 2011 (21 ημέρες) κατατάχθηκε στα δέκα πρώτα έτη όσον αφορά τον αριθμό των ημερών που παρατηρείται ψυχρή θερμοκρασία στη θάλασσα. Ωστόσο απο το 2007 και μετά έχει καταγραφεί μια αυξητική τάση των ημερών των επεισοδίων ψυχρών θερμοκρασιών στη θάλασσα παγκοσμίως και η οποία πιθανότατα οφείλεται στην αύξηση της διάρκειας, αλλά όχι της έντασης, των επεισοδίων ψυχρών θερμοκρασιών στον Νότιο Ωκεανό.
(α) Μέσο ετήσιο ποσοστό της επιφάνειας του παγκόσμιου ωκεανού που παρουσίασε τουλάχιστον έναν θαλάσσιο καύσωνα ή ενα επεισόδιο ψυχρής θερμοκρασίας στη θάλασσα, ανα 10ετία. (β) μέσος όρος ημερών κατά τις οποίες ο παγκόσμιος ωκεανός παρουσίασε θαλάσσιο καύσωνα ή επεισόδιο ψυχρής θερμοκρασιας στη θάλασσα (αριστερός άξονας Υ), εκφρασμένος επίσης ως το μέσο ποσοστό της επιφάνειας του ωκεανού που θα μπορούσε να καλύψει για ολόκληρο το έτος (δεξιός άξονας Υ). Τα ορθογώνια δείχνουν τις ετήσιες τιμές που υπολογίζονται κατά μέσο όρο ανα δεκαετία, ξεκινώντας απο το 1982 με τις κατακόρυφες γραμμές να δείχνουν τις υψηλότερες και τις χαμηλότερες ετήσιες τιμές. Τα χρώματα στις οριζόντιες μπάρες δείχνουν την αναλογία της κατηγορίας των θαλασσίων καυσώνων/επεισοδίων ψυχρής θερμοκρασίας στη θαλασσα, των οποίων οι τιμές εμφανίζονται κάτω από τον άξονα Χ για ευκολία σύγκρισης.
Πηγή: Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός- World Meteorological Organization
